Przy rowerowym czerwonym Żurawinowym Szlaku na krańcu dawnych pól (teraz zarośniętych) stoi stary drewniany krzyż. Na stronie Gminy Biłgoraj www.gminabilgoraj.pl można znaleźć taką informację:
„W Ciosmach – Pszczelnej znajduje się pochodzący z 1858 r. drewniany krzyż z daszkiem.”
Informacja odnośnie roku jest sprzeczna z informacją na tabliczce z oznaczeniem Żurawinowego Szlaku, która wisi na tym krzyżu:
„Krzyż powstańczy z 1863 r. „Przechodniu, powiedz współbraciom, że walczyliśmy mężnie i umierali bez trwogi, ale z troską w sercu o losy Polski, losy przyszłych pokoleń – o Wasze losy.””
Rok wyryty na krzyżu jest wyraźny, ale cyfra „6” została chyba przerobiona na „5”, albo odwrotnie. Ale jeżeli to ma być krzyż powstańczy, to na pewno „6”. Zamieszanie z tym rokiem również zainteresowało Krzysztofa Garbacza, autora książki „Na szlaku biłgorajskich kapliczek i krzyży przydrożnych” z 2006 r. Pisze on w niej tak:
Przed laty spotkałem na polach leśnego przysiółka Ciosmy-Pszczelna starszą kobietę kopiącą ziemniaki. Zapytana o jedną z takich figur wskazała motyką kierunek i zaraz dodała: <<Postawili ją na 5 lat przed powstaniem>>. Kiedy przybyłem na miejsce stwierdziłem, że dodano tu jednak legendę. Datę 1858, co wyraźnie odczytałem, przekształcono na 1863! – przy tym układzie cyfr jest to zabieg bardzo prosty… Powiedziała mi też starsza pani, że była tam mogiła, w której po bitwie spoczęły na krótko, przed pochówkiem na cmentarzu parafialnym w Hucie Krzeszowskiej, ciała <<piętnastu i jednego księdza>> (tę samą skrupulatnie wymienianą liczbę poległych słyszałem w innym czasie w Bukowej i Andrzejówce). Potwierdziły to ustalenia historyków, w tym pracowicie odtworzone przez Tomasza Brytana nazwiska poległych, które umieściliśmy na wzniesionym w roku 1999 pomniku na mogile powstańczej na cmentarzu parafialnym w Hucie Krzeszowskiej.
(…) Na ramionach „figury” jest widoczna inskrypcja „KRZY[Ż] PAN[S]KI”. Pierwotny napis na długiej belce jest już zatarty. Można przeczytać tylko „IHS”, a poniżej zobaczyć wyryte serce. Z czasów dużo późniejszych pochodzi wyryta na słupie data „1853”, zamiast oczekiwanej 1863. Być może wspomniany przez Romana Sokala rok 1863, powstały z przeróbki cyfry 1858, zatarto lub usunięto podczas naprawy dolnej części „figury”. Ale tej zagadki nie potrafię już rozwikłać.
Spójrzcie na drewnianego Chrystusa na krzyżu. Już o tym wspominałem, ale te drewniane rzeźby mają nieodparty urok. Ta tutaj przedstawia Chrystusa z bardzo przekrzywioną głową, ale wygląda ona tak, jak by tę głowę przekrzywiło mu ciążące ku ziemi gniazdo os, albo pszczół, które tam jest (to dopiero cierniowa korona!).
Szlak w tym miejscu jest mało uczęszczany, ledwo widoczna ścieżka, przy niej, niedaleko krzyża, chylą się koślawe tablice informacyjne, ale sąsiednia wiata i ławeczki w bardzo dobrym stanie. Obok nich woda i żeremie bobrów.
Skrzynka przed krzyżem.
Symbol | Typ | Współrzędne | Opis |
---|---|---|---|
![]() |
Interesujące miejsce | --- | Miejsce odpoczynku: wiata i tablice informacyjne. Zaraz obok żeremie bobrów. |