Historia oddziału dywersyjnego Stanisława Łukasika „Rysia” związana była z grupami młodzieży ukrywającej się w rejonie Motycza, tworzącej tzw. bojówkę rejonową. Na przełomie lutego i marca 1944 r. podporządkowano ją Komendzie Obwodu AK Lublin, a rozrastający się oddział podzielono na dwie drużyny. W kwietniu 1944 r. oddział został włączony do utworzonego Oddziału Partyzanckiego 8 pp Leg. AK jako V pluton zgrupowania. Oddział „Rysia” do wkroczenia Sowietów na Lubelszczyznę przeprowadził co najmniej 15 różnego rodzaju akcji zbrojnych przeciwko Niemcom. 25 lipca 1944 r. oddziały partyzanckie AK zostały otoczone w rejonie Polanówki i rozrojone przez żołnierzy Armii Czerwonej. W marcu 1945 r. „Ryś” otrzymał rozkaz odtworzenia oddziału partyzanckiego, którego głównym zadaniem było przeprowadzanie akcji zaopatrzeniowych oraz działania porządkowe. Grupa pod jego komendą bardzo szybko rozrosła się liczebnie i w lipcu 1945 r. liczyła ok. 40 ludzi. Oddział został podzielony na trzy drużyny, którymi dowodzili: Bolesław Kazimierczak „Żbik”, NN „Wojtek” i NN „Daniel”, a także drużynę zwiadu konnego pod dowództwem NN „Rolanda”. 2 czerwca 1945 r. utworzono jednolitą komendę nad oddziałami partyzanckimi Inspektoratu Delegatury Sił Zbrojnych Lublin, której komendantem został Hieronim Dekutowski „Zapora”. „Ryś” podporządkował się jego rozkazom, tworząc tzw. IV kompanię zgrupowania partyzanckiego „Zapory”, zachowując jednak samodzielność w działaniach. W większości oddział ujawnił się w czasie amnestii z 1945 r. Z powodu narastającego terroru komunistycznego Łukasik w marcu 1946 r. ponownie utworzył grupę dywersyjną. Przez cały czas jego przełożonym pozostawał „Zapora”, który w grudniu 1945 r. przystąpił do odtwarzania zgrupowania pod zwierzchnictwem WiN. W czerwcu 1946 r. pluton „Rysia” podzielony został na trzy drużyny dowodzone przez Władysława Misztala „Bora”, Edmunda Tudruja „Mundka” oraz Stanisława Wójtowicza „Iwana”. Przez cały okres działalności oddział „Rysia” należał do najaktywniejszych w szeregach zgrupowania „Zapory”. Latem i jesienią 1946 r. partyzanci wzięli udział w kilku starciach z grupami operacyjnymi aparatu bezpieczeństwa. Podczas amnestii z 1947 r. połowa podkomendnych „Rysia” ujawniła się, pozostali skupili się wokół Juliana Rejmaka „Julka”. Oddział podzielono na dwie drużyny pod dowództwem Jana Malesy „Jasia” oraz Stanisława Ruska „Tęczy”, a jesienią 1947 r. partyzanci podporządkowali się rozkazom Mieczysława Pruszkiewicza „Kędziorka”.
Skrzyneczka - pojemnki długi PET w maskowaniu przyrodniczym, po lewej stronie pomnika.
Powodzenia.