Średniowieczny kamienny krzyż pokutny w Damianowicach, ulokowany przy skrzyżowaniu ulic Spółdzielczej i Partyzantów. Krzyż został wykuty z jednolitej bryły granitu.
Przypuszczalnie krzyż ten jest spełnieniem jednego z warunków ugody (tzw. umowy pojednawczej) z rodziną zmarłego. Potwierdzałby to znak topora wykutego na krzyżu w jego dolnej części (część zakopana w ziemi i niewidoczna). Powyższe, potwierdzają niektóre publikacje z różnych okresów czasu, a różniące się jedynie wzorem wspomnianego topora jak i wymiarami samego krzyża.
Powodem do dyskusji jest także sam wizerunek toporu, który przez niektórych uważany jest za narzędzie zbrodni, a przez innych uważany jako symbol profesji zabitego, np. u rycerza mógłby to być jego miecz.
Jedno jest jednak pewne, że miejsce to nawiązuje do tragicznego wydarzenia.
Sam krzyż jeśli nie byłby krzyżem pokutnym, wówczas mógłby zostać uznany jako krzyż pamiątkowy osadzony przez rodzinę zmarłego.
Miejsce najprawdopodobniej jest miejscem tragicznego zdarzenia, ale równie dobrze mogło być miejscem pochówku lub też po prostu wskazanym przez rodzinę zmarłego.
Wraz z upływem stuleci okoliczni mieszkańcy zatracili pamięć o przyczynku ustawienia krzyża. Dokonywano nawet niekiedy jego przeniesienia jako obiektu archaicznego. Nie raz były przenoszone w okolice kościoła czy też cmentarzy. Nieliczni wygłaszają również opinię, że osoby, których życie zakończyło się nagle (w wyniku np. zabójstwa), a które nie zdążyły przyjąć sakramentów świętych, nie mogły zostać pochowane na cmentarzu i ich miejsce wybierano przy głównych drogach czy skrzyżowaniach.
Kolejnym znakiem zapytania jest to czy krzyż był wykuwany własnoręcznie przez zabójcę czy też zlecano to jakiemuś rzemieślnikowi. Powyższe wątpliwości wynikają z racji obrobienia kamiennego krzyża, ale tylko z jednej strony. A tego nie mogła dokonać osoba bez doświadczenia i odpowiedniego sprzętu. Z drugiej strony doświadczony rzemieślnik wyrównał by całą figurę do odpowiedniego kształtu.
Dużo znaków zapytania, ale polecam Wam udać się na miejsce i oczami wyobraźni przenieść się w czasie i wysunąć własne wnioski.
O keszu:
Skrzynka, wielkości mikro, znajduje się po przekątnej od krzyża.