O wojnie pozycyjnej nad Rawką i Bzurą trwającej od grudnia 1914 do lipca 1915 roku oraz o atakach gazowych z użyciem chloru, z których pierwszy miał miejsce 31 maja 1915, można przeczytać w wielu miejscach. Jeden z opisów, który według mnie należy do bardziej szczegółowych, a przy tym jest ciekawie napisany znajduje się tutaj. Kiedy jednak szukałem źródeł informacji na ten temat największe wrażenie zrobił na mnie inny opis, a właściwie opisy, mimo, że każdy z nich jest bez porównania krótszy i mniej... fachowy. Ale właśnie ich lektura sprawiła, że poczułem realnie grozę tamtych dni.

Oto one - dwanaście relacji naocznych świadków tamtych wydarzeń, zebranych w latach siedemdziesiątych XX wieku przez Wiesława Sokołowskiego, poetę mieszkającego w Skierniewicach, który jako jeden z pierwszych zajął się dokumentowaniem tej historii. Dodałem do nich jeszcze dwie relacje - wspomnienia Stanisława Wróblewskiego, mieszkańca Bolimowa oraz Maxa Wilda, asystenta Fritza Habera, który z wielkim oddaniem i gorliwością pracował na zlecenie niemieckiej armii nad zastosowaniem gazów bojowych i osobiście przybył na linię frontu niemiecko-rosyjskiego, by nadzorować użycie swojego śmiercionośnego wynalazku:

(1) W czasie pierwszej wojny tu był stały front. Trwał z 9 miesięcy. I tutaj, na tym terenie, Niemcy po raz pierwszy puścili gaz  c h l o r.  Ustawione były butle w okopach i za pomyślnym wiatrem ten gaz ciągnął. I tutaj wytruto masę żołnierzy rosyjskich, ale powiedziałbym, że nie rosyjskich, ani carskich, bo w większości byli to Polacy tak po stronie Niemców, jak i może ewentualnie po stronie Rosji.

(2) Tego tysiące – szło. Masek na twarze jeszcze oni nie mieli, ci co w podwózkach jeździli i kozacy – ci tylko maski mieli, a frontowcy szli bez niczego. My byliśmy jako uchodźcy w Żyrardowie. Braliśmy stamtąd zapałki, świece, pieczywo i nosiliśmy pod sam front – by sprzedać. Tam mieliśmy do czynienia z tymi zagazowanymi.

(3) Żołnierzy natrutych to widzieliśmy jak… jak… jeden przy drugim. Ratowaliśmy ich. Jak który mógł jeszcze, to krzyczał  RATUNKU! Jak nie mógł, a tylko oddychał, aż do krwi, taki już się nie wyleczył. Dopóki trwał front, to zakopywaliśmy ich tam, gdzie kto leżał. Później , gdy Niemcy poszli pod Rosję, to takich starych zostawili nam. Oni brali ludzi ze wsi – ja sama robiłam, z każdego domu jedna osoba musiała być wyznaczona i te trupy jeszcze nie pochowane myśmy chowali. 

(4) Chmura dymu szła. Krowy trzymały pyski aż przy ziemi. Kiedy dochodziliśmy do Wiskitek to ledwo przytomny byłem. Przede mną szedł rosyjski żołnierz, chusteczkę trzymał przy twarzy, nie wiem czy doszedł, bo minąłem go. Dusiło mnie straszliwie, mordowało. Spałem cały dzień, całą noc, na drugi dzień nie wiem czy wstałem czy nie, pamiętam tylko jak z eskorty zaglądali do mnie i pytali mnie „czy żyję”.

(5) Aż ziemia pryskała. Konie gnały prawie na oślep. Sołdaty siedzieli, trzech z prawej, trzech z lewej strony. Konie oszalałe pędziły i osłaniały mnie. Kiedy dojechałem do Wiskitek, to już żołnierze z pianą na ustach byli. Skręciłem na prawo pod szkołę, był tam szpital. Sanitariusze wzięli ich z wozu pod pachy i sinych nieśli; ja przez kilka dni walczyłem ze śmiercią. 

(6) Jak Wola Miedniewiecka, to tam gdzie ostry zakręt, gdzie teraz drewniany krzyż stoi, to tam zwozili dalej tych zagazowanych. Ci co byli na pierwszej linii mówili, że gaz przeszedł nad nami górą, dopiero zaczął truć drugą i trzecią linię. Niemcy myśleli, że wszystkich wytruli i wyszli razem z ukrycia. Rosjanie podpuścili ich blisko, to tak ich potem tłukli, że aż szynele im podskakiwały, aż lufy czerwone były.

(7) To był zaprawdę istny koniec świata. Leżało to wszystko na ulicach. Zwały ludzi. Rozpacz brała człowieka na widok tych nieszczęśników. Emocje wielkie. Ci co konali rwali na sobie mundury. Młodzi chłopcy. Elita. Za co to mordowanie nieszczęsnych istnień? Za co ta wojna!?

(8) To był maj. Koło żydowskiego Kirchoła w Wiskitkach rów wykopali jak stąd do stodoły. Porozbierali ich z tych szyneli. Pop ruskich święcił, odmawiał; etapami - jedną warstwę walili głowami, drugą nogami; to takich warstw było chyba ze cztery; co nawalili, oproszkowali, skarbowali, zasypali, to znów następnych kładli.

Kilka uwag dla poszukiwaczy:

1. Kesza można podjąć na trzy sposoby: (1) rozwiązując zagadkę i sprawdzając poprawność otrzymanych kordów w opensprawdzaczu LUB (2) odczytując ukrytą wskazówkę pomagającą w odnalezieniu bez użycia lokalizatora GPS LUB (3) metodą brute force zwaną w naszych okolicach metodą "na Wallsona". Jak się chwilę zastanowić to teren poszukiwań nie jest aż tak wielki, a sprawne oko doświadczonego keszera z pewnością szybko skupi się na tym, co trzeba.
2. Przy podejmowaniu zachowajcie zwyczajową dyskrecję i nie spowodujcie spalenia kesza. Może nie ma tutaj tłumów, ale niech to nie uśpi Waszej keszerskiej czujności.
3. W atrybutach zaznaczyłem łopatkę, ale wydaje mi się, że nie będzie ona absolutnie potrzebna. Mimo to nie zaszkodzi jeśli będziecie ją mieli ze sobą. Natomiast na pewno przydadzą się rękawice.
4. Jeśli zależy ci na zaliczeniu geościeżki nie zapomnij zapisać danych potrzebnych do obliczeń lokalizacji kesza finałowego, które znajdują się w strunówce z logbookiem. Pamiętaj, by pozostawić je w skrzynce.
5. W pojemniku oprócz standardowego "wyposażenia" skrzynki znajdują się trzy certyfikaty numerowane (FTF, STF i TTF) oraz dziesięć certyfikatów nienumerowanych. Bardzo proszę zdobywców pierwszych trzech miejsc, którzy działają zespołowo o zabieranie dla całej grupy tylko jednego z numerowanych certyfikatów. Z pewnością w zgodny sposób wyznaczycie szczęśliwca, który zatrzyma ten certyfikat - pozostałym członkom zespołu na "otarcie łez" proponuję certyfikaty nienumerowane.
6. W skrzynce umieściłem również tematycznego geokreta, który tutaj rozpoczyna swoją podróż.
7. Odkładając kesza upewnijcie się, że jest dokładnie zamknięty i starannie zamaskowany.
8. Pierwszych dwanaście relacji pochodzi z artykułu "Przed Ypres był Bolimów", który ukazał się 26 listopada 1983 roku w czasopiśmie "Prawo i Życie". Pełen tekst artykułu można znaleźć tutaj. Słowa Stanisława Wróblewskiego pochodzą z artykułu A. Rogalskiego "Obłoki śmierci" zamieszczonego w numerze 7 magazynu "Razem" z 1987 roku. Wspomnienia Maxa Wilda zatytułowane In geheimem auftrag an der ostfront; aufzeichnungen eines deutschen nachrichten-offiziers wydało po raz pierwszy berlińskie wydawnictwo Ullstein w 1931 roku. Polski tekst pochodzi z artykułu Łukasza Dziatkiewicza "Strach miał niebieskie oczy" zamieszczonego w tygodniku "Polityka" z 4 listopada 2009 roku.
9. Z ewentualnymi pułapkami, na jakie można zwykle wleźć w tego rodzaju miejscach nie mam nic wspólnego.
10. Będę wdzięczny za wszelkie uwagi dotyczące poziomu trudności. Wyjściowo określam poziomy trudności na 2,5, ale będę uwzględniał wszelkie sugestie dotyczące ewentualnych zmian.