Fort IIIa Prittwitz (Józefa Sułkowskiego) - oryg. Zwischenwerk IIIa

Fort IIIa znajduje się na terenie cmentarza komunalnego Miłostowo. Cmentarz położony jest na wschodnim skraju miasta, w widłach linii kolejowych do Warszawy i Torunia. Dwa główne wejścia znajdują się przy ulicach Gnieźnieńskiej i Warszawskiej. założony na terenach leśnych, zajmuje powierzchnię 98 ha. Pierwsze pogrzeby odbyły się tu w 1943 r. Po 1945 r. utworzono kwaterę żołnierzy polskich; w ok. 260 indywidualnych mogiłach pochowano żołnierzy zmarłych głównie w poznańskich szpitalach w wyniku odniesionych w boju ran. W latach 1960-64 urządzono kwaterę żołnierzy radzieckich, w której w zbiorowych mogiłach złożono prochy 4282 żołnierzy, przeniesionych z miejsc dotychczasowego pochówku na terenie ówczesnego powiatu poznańskiego. Nad grobami góruje pomnik w kształcie obelisku. Po zakończeniu działań wojennych w zbiorowych mogiłach złożono tu również poległych żołnierzy Wehrmachtu. W 1994 r. oficjalnie otwarto kwaterę żołnierzy niemieckich. Jej dominującym akcentem jest duży, kamienny krzyż, poniżej - na 8 brązowych tablicach - wyryto nazwiska 1544 żołnierzy poległych i zmarłych w 1945 r. w Poznaniu i okolicy miasta. W północnej części cmentarza znajduje się pomnik mieszkańców Poznania poległych i pomordowanych w latach II wojny światowej.

Po II wojnie światowej na cmentarzu złożono szczątki ekshumowane z likwidowanych cmentarzy położonych w centrum miasta. Z cmentarza świętomarcińskiego przy ul. Towarowej przeniesiono tu m.in. prochy 59 mieszkańców miasta zabitych w czasie nalotów niemieckiego lotnictwa we wrześniu 1939 r. W 1969 r. na ich grobie ustawiono pomnik. W 1958 r. utworzono kwaterę żydowską, w której w 5 zbiorowych mogiłach złożono prochy 1008 Żydów zmarłych i zabitych w czasie okupacji hitlerowskiej. W 1993 r. nadano jej charakter kirkutu, ustawiając wokół grobów oryginalne macewy, pochodzące ze zlikwidowanego cmentarza żydowskiego przy ul. Głogowskiej. W 1997 r. w nowej kwaterze lotników stanął okazały pomnik Lotników. W znajdującym się na terenie cmentarza dawnym forcie pruskim uruchomiono w 1993 r. pierwszy w Polsce zakład kremacji zwłok, obok urządzono pole urnowe.

Fort zbudowany został w latach 1887–1890, w drugim etapie budowy twierdzy fortowej. Fort otrzymał nazwę Prittwitz na cześć Moritza von Prittwitza (podobną nazwę nosił też Fort Prittwitz-Gaffron). W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort IIIa otrzymał imię Józefa Sułkowskiego.

W czasie II wojny światowej pełnił rolę magazynu wojskowego. Podczas bitwy o Poznań został zdobyty 29 stycznia 1945. W walce zginął m.in. kpt. Paweł Straszko, dowódca 2 batalionu 446 pułku gwardii. Opór Niemców utrzymywał się później u rozwidlenia linii kolejowej oraz przy os. Warszawskim, powstrzymując natarcie w kierunku Śródki.

Kaponiery były połączone poterną biegnącą pod fosą. W strzelnicach kaponier zamontowano stalowe okiennice (rozwiązanie unikatowe – w pozostałych obiektach montowano zasuwy gilotynowe). Fort był wyposażony w dwa stanowiska obserwacyjne piechoty W.T.90. Nad prawą kaponierą umieszczono schron dla drużyny przeciwszturmowej (jedyny taki wśród fortów pośrednich).

W latach 1913-1914 na przeciwskarpie zbudowano mały schron betonowy. Na początku lat 90. XX wieku na potrzeby krematorium przebudowano bramę główną dodając nowoczesny portal, dno lewej części fosy zostało wybrukowane, a w części czołowej koszar przekopano dodatkowy przejazd do fosy.

Po wojnie przejęty przez „Centralę Rybną”, a następnie przez Ludowe Wojsko Polskie na cele magazynowe. Od 1993 w forcie działa krematorium.

Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”).

Kesz:

Pojemnik o pojemności ok 0,7l ukryty na kordach (z dokładnością do 2 m). Aby (w miarę bezpiecznie - wiadomo jak to na fortach....) do niego dotrzeć należy dostać się na cmentarz, potem przed fort, następnie można wejść główną bramą przed krematorium. Potem, udajemy że spacerujemy albo stawiamy znicze i udajemy się na prawo, za kaponierę czołową. Potem już kierujemy się wskazaniami GPS. UWAGA - w okolicy duże skarpy, a nawet pionowe urwiska o wysokości kilku metrów. Bardzo proszę o ostrożność. Spotkałem nawet 2 sarny. Ja zakładałem jak widać na zdjęciach praktycznie po zmroku i nic mi się nie stało, także odrobina zdrowego rozsądku wystarczy. Proszę do kesza nie brać roweru ani dzieci.

Kesz ma ustawiony atrybut dostępny czasowo, bo bama wjazdowa otwarta jest tak, jak widać na załączonym zdjęciu. Natomiast do samego fortu można dojść bez problemu, bo mimo wielkich bram i krat po bokach już ogrodzenia nie ma. Krematorium czynne jest w godzinach 7-15 w dni robocze, więc żeby nie przeszkadzać w jego pracy najlepiej podejmować poza tymi godzinami.

Początkowa zawartość kesza to Logbook, ołówek, certyfikaty dla trójki pierwszych znalazców, geokret oraz jakieś drobiazgi na wymianę.