Kolej wąskotorowa cukrowni „Michałów” w Lesznie koło Warszawy.

Wersja krótsza - dla poszukiwaczy skrzynek:

Cukrownia „Michałów” w Michałowie koło Leszna powstała w latach pięćdziesiątych XIX wieku. W 1922 roku cukrownia zdecydowała się na wybudowanie kolejki wąskotorowej o trakcji parowej z Michałowa do Błonia o długości 9.5 km. Kolejkę zlikwidowano w 1971 roku. Z toru pozostawiono podczas rozbiórki tylko szyny w nawierzchni dróg i dwa mosty. Nasypy zostały w większości zrekultywowane. Jedynie przy drodze Leszno - Błonie (przed Lesznem) widoczny był do niedawna nasyp kolejki, przy którym znajdował się wskaźnik W6 (Podaj sygnał 'Baczność'). Były to ostatnie widoczne ślady po funkcjonującej tu niegdyś kolei wąskotorowej.

Dziś pozostał na miejscu tylko wskaźnik a po byłym nasypie biegnie ścieżka rowerowa, na której stoisz podejmując tę skrzynkę.

Tak jeszcze niedawno kończył się opis tego miejsca - dziś już po wskaźniku W6 nie ma śladu - więc może niech ta skrzynka (póki istnieje) o nim (i o kolejce) przypomina....

Wersja dłuższa - dla poszukiwaczy skrzynek i historii miejsca:

Cukrownia „Michałów” w Michałowie koło Leszna powstała w latach pięćdziesiątych XIX wieku. Transport materiałów potrzebnych do funkcjonowania fabryki, zarówno węgla, kamienia jak i buraków odbywał się przy użyciu zaprzęgów konnych. W 1922 roku cukrownia zdecydowała się na wybudowanie kolejki wąskotorowej o trakcji parowej z Michałowa do Błonia o długości 9.5 km. Kolejka nie wymagała dużych robót ziemnych, na trasie powstały dwa mostki drewniane, jeden na rzece Utracie i jeden na Rokietnicy. W Michałowie wybudowano stację do obsługi zakładu i wagę wagonową wraz z parowozownią. Na linii zbudowano dwie ładownie w formie mijanek. W Błoniu powstała stacja przeładunkowa oraz plac składowy buraka z wagą wagonową.

W 1925 roku powstał odcinek kolejki w stronę Warszawy od Białut do Pogroszewa. Nowa linia nie spełniała jednak pokładanych w niej nadziei i już w 1926 roku rozebrano żeberka w Pogroszewie oraz Wąsach (żeberko – specjalny tor ochronny, który służy dla zabezpieczenia ruchu pociągów na krzyżujących się torach i w punktach odgałęźnych oraz do postoju taboru) a kolejkę rozebrano do miejscowości Myszczyn. Na pozostałym odcinku linii znajdowały się żeberka: Białuty – Bialutki i do majątku Bolesławów, a także bocznice do majątków Zaborów i Zaborówek. W okresie budowy kolejki zakładowej powstała też krótka linia z Michałowa w kierunku Szymanówka, która służyła do transportu na budowę piasku z wyrobiska.

Powstała sieć kolejek wąskotorowych należących do cukrowni Michałów osiągnęła w przededniu wybuchu wojny długość 15,8 km. Kolejką przewożono węgiel, koks, kamień wapienny, nawozy sztuczne, cukier, wytłoki i oczywiście buraki cukrowe. Kolej świadczyła również usługi dla okolicznych majątków przewożąc m.in. zboże do stacji Błonie.

Wybuch II wojny światowej nie wyrządził wielkich szkód na kolejce ani w fabryce. Po zakończeniu wojny następuje odbudowa cukrowni a nadzór nad koleją zakładową przejmuje w 1946 roku Wydział Kolei Wąskotorowych DOKP Warszawa.

W celu sprawnej obsługi odbioru buraków zostaje pomiędzy 1947 a 1951 rokiem odbudowany odcinek z Myszczyna do Pilaszkowa. Najprawdopodobniej poprowadzono go po starym podtorzu pozostałym z rozebranej wcześniej linii do Pogroszewa. W 1951 roku linia główna liczyła 9,12 km długości. Bocznice odgałęziające się od głównej linii miały długość 10.25 km. W 1953 roku przystąpiono do gruntownego remontu wraz z wymianą nawierzchni odgałęzienia do Pilaszkowa a także przeprowadzono również remont parowozowni w Michałowie. Były to jedne z ostatnich inwestycji przeprowadzonych na kolejce.

Przełom lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych to okres największego natężenia przewozów. Oprócz transportu buraków, kamienia i węgla itp. każdego roku w dniu Wyścigu Pokoju pociągi cukrowni ,,Michałów” przewoziły do Błonia mieszkańców Leszna (choć na stanie nie było wagonów osobowych). W latach sześćdziesiątych przewozy cukru i innych materiałów stopniowo przejmuje transport samochodowy.

Już wcześniej, bo w latach pięćdziesiątych, zlikwidowano bocznice do Zaborowa i Zaborówka. W 1967 roku zapada decyzja Komisji Zakładowej o likwidacji linii do Pilaszkowa z powodu wysokiego kosztu potencjalnego remontu. W 1970 roku rozważano kwestię przyszłości linii Michałów – Błonie. Z powodu małej ilości masy, jaką przewoziła cukrownia kolejką, koszt jej eksploatacji był wysoki, a utrzymanie na dłuższy okres szacowano jako nieopłacalne. W ramach uchwał Plenum KC PZPR Cukrownia Michałów zwróciła się do Zjednoczenia Przemysłu Cukrowniczego z propozycją zastąpienia własnej kolejki samochodami wywrotkami wysokotonażowymi typu 'ŠKODA'.

Decyzja o likwidacji kolejki zapadła w grudniu 1970 roku. W 1971 rozebrano tory na odcinku Michałów - Błonie. Z toru pozostawiono podczas rozbiórki tylko szyny w nawierzchni dróg i dwa mosty. Nasypy zostały w większości zrekultywowane. Jedynie przy drodze Leszno - Błonie (przed Lesznem) widoczny był do niedawna nasyp kolejki, przy którym znajdował się wskaźnik W6 (Podaj sygnał 'Baczność'). Były to ostatnie widoczne ślady po funkcjonującej tu niegdyś kolei wąskotorowej.

Dziś pozostał na miejscu tylko wskaźnik a po byłym nasypie biegnie ścieżka rowerowa, na której stoisz podejmując tę skrzynkę.

Tak jeszcze niedawno kończył się opis tego miejsca - dziś już po wskaźniku W6 nie ma śladu - więc może niech ta skrzynka (póki istnieje) o nim (i o kolejce) przypomina....

Kolejka istniała 49 lat - w roku 2022 mija równo 100 lat od jej wybudowania i 51 lat od jej likwidacji.

Informacje o historii kolejki oraz zdjęcie pochodzą z opracowania:
Kucharski M., Tucholski Z., Kolej wąskotorowa Cukrowni Michałów w Lesznie koło Warszawy, „Stalowe Szlaki”, nr 1-2 (2001).

Mapy pokazujące przebieg trasy kolejki:

Ogólnopolska Baza Kolejowa - Bocznice Kolejki Cukrowni "Michałów" (wybrać Warstwy = OpenStreetMap)
https://www.bazakolejowa.pl/index.php?dzial=bocznice&id=2025&oid=0&ed=0&okno=polozenie

Kolej Cukrowni "Michałów" w Lesznie
https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1mBmpgIIRCMYDedJX8xRA3LJtc4M&ll=52.229360866206584%2C20.60884296351015&z=12