RWD 14 CZAPLA

W 1933 r. Stanisław Rogalski i inż. Jerzy Drzewiecki opracowali w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych na zamówienie lotnictwa wojskowego projekt samolotu obserwacyjnego RWD-12. Nie został on jednak zrealizowany i w latach 1934-1935 powstał projekt RWD-14 z silnikiem 294 kW. Miał to być następca samolotu łącznikowo-obserwacyjnego Lublin R-XIII. Prototyp RWD-14/I, napędzany silnikiem Pratt-Whitney ”Wasp TB”, został zbudowany w 1935 r. i w grudniu 1935 r. wykonał pierwszy lot. W czerwcu 1936 r. samolot przeszedł próby w locie w ITL. Stwierdzono, że samolot posiadał zbyt wąskie podwozie i nieodpowiednie zabudowanie zbiornika paliwa. Lotnictwo wojskowe wysunęło ponadto wymaganie składania skrzydeł. Poprawianie samolotu powierzono Bronisławowi Żurakowskiemu. Zbudowano drugi zmodyfikowany prototyp RWD-14/II oblatany w styczniu 1937 r., a następnie znów ulepszony trzeci RWD-14/III został oblatany na początku 1938 r. Oba prototypy były oznaczane jako RWD-14a. Prototyp RWD-14/II rozbił się 20.04.1937 r., natomiast prototyp RWD-14/III rozbił się styczniu 1938 r. (wg [1]- oba prototypy rozbiły się w 1937 r., co nie może być zgodne z prawdą). Okazało się, że przyczyną wypadków było odkształcenie się kadłuba, które powodowało zahaczenie dźwigni sterowej o konstrukcję kadłuba. Dopiero czwarty prototyp RWD-14/IV, oblatany w I połowie 1938 r., przeszedł pomyślnie próby w locie zakończone w lipcu 1938 r. Został akceptowany jako RWD-14b do produkcji seryjnej.

Produkcję przekazano do Lubelskiej Wytwórni Samolotów. Dokumentację seryjną samolotu opracował inż. Tadeusz Chyliński. Produkcję rozpoczęto w 1938 r. i do 28.02.1939 r. zbudowano 65 samolotów RWD-14b ”Czapla” pod oznaczeniem LWS ”Czapla”. Ze względu na przedłużony okres rozwoju, w chwili gdy samolot wszedł do użytku, był już trochę przestarzały. Następnych zamówień nie udzielano ze względu na rychłe wprowadzenie samolotów LWS-3 ”Mewa”. Liczono się z możliwością sprzedaży ”Czapli” na eksport. Jeden egz. okazowy miał być zbudowany dla Egiptu. Realizacja zamówienia nie doszła do skutku z powodu wybuchu wojny.

W czasie od maja do sierpnia 1939 r. eskadry towarzyszące: 13, 23, 33, 53 i 63 przezbrojono z R-XIII na LWS ”Czapla”. W chwili wprowadzania ”Czapli” do eskadr były one spóźnione o dwa lata. Razem przydzielono eskadrom 35 ”Czapli”, reszta znajdowała się w CWL-1 i w rezerwie.

We wrześniu 1939 r. eskadry przydzielono do poszczególnych armii: 13 EO do SGO ”Narew”, 23 EO do Armii ”Kraków”, 33 EO do Armii ”Poznań”, 53 EO do Armii ”Modlin”, 63 EO do Armii ”Łódź”. Oprócz wymienionych eskadr ”Czaple” znajdowały się również w: 26 EO z Armii ”Kraków”, 56 EO z Armii ”Modlin”, 31 ER z Armii ”Karpaty”, Eskadrze Sztabowej Naczelnego Dowództwa Lotnictwa, Plutonie Lotniczym Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, Bazy Lotniczej Małaszewicze i CWL 1/GSL. Wykorzystywano je przeważnie do bliskiego rozpoznania i łączności. Razem z uzupełnieniem w jednostkach znalazło się 49 samolotów, z czego 35 utracono. Nieliczne, uszkodzone egzemplarze dostały się w ręce Niemców i Rosjan. Informacje na temat ewakuowanych do Rumunii ”Czapli” są rozbieżne: wg [3] w archiwach podawane są liczby- 6, 14, 16 oraz 17 (natomiast wg [1]- 11, wg [2]- 10). W lotnictwie rumuńskim samoloty tego typu stosowano tylko do szkolenia załóg samolotów obserwacyjnych. Wg [3] w kwietniu 1943 r. było tam jeszcze 14 samolotów. Wg [5]- 12 ”Czapli” ewakuowano na Łotwę, natomiast wg [2]- jedną ewakuowano na Węgry.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy górnopłat zastrzałowy (parasol) o konstrukcji mieszanej.
Płat prostokątny z lekkim skosem, trójdzielny, dwudźwigarowy, drewniany. Pokrycie noska sklejką, całość pokryta płótnem (wg [5]- dalej pokryty płótnem). wyposażony w trójdzielne drewniane słoty automatyczne. Wsparty na kadłubie za pomocą kozła z rur stalowych i podparty zastrzałami z rur stalowych o układzie V. Do hangarowania i transportu skrzydła były składane do tyłu, nad kadłub.
Kadłub kratownica spawana z rur chromomolibdenowych oprofilowana na owal, pokrycie płótnem na szkielecie z listew drewnianych, przód blachą duraluminiową. Kabiny odkryte.
Usterzenie drewniane. Stateczniki kryte sklejką, stery płótnem. Statecznik poziomy podparty zastrzałami.
Podwozie klasyczne stałe.

Uzbrojenie- 1 stały karabin maszynowy pilota PWU wz. 33 kal. 7,92 mm i 1 ruchomy karabin maszynowy obserwatora Vickers F kal. 7,92 mm.

Wyposażenie- radiostacja N2UT lub Ava N2L/O, aparat fotograficzny ręczny lub wbudowany, reflektor chowany pod kadłubem, 2 race oświetlające.

Silnik:
- w prototypach RWD-14/I i RWD-14/II: gwiazdowy Pratt&Whitney R-985 ”Wasp TB Junior” o mocy 294 kW (400 KM);
- w prototypach RWD-14/III i RWD-14/IV oraz w seryjnych LWS ”Czapla”: gwiazdowy PZL G-1620B ”Mors II” (”Wydra”) o mocy nominalnej 316 kW (430 KM) i maksymalnej 353 kW (480 KM) (wg [3], natomiast wg [1] i [5]- o mocy startowej 346 kW (470 KM)).

Dane techniczne RWD-14a (wg [5]):
Rozpiętość- 11,9 m, długość- 8,95 m, wysokość- 3,05 m, powierzchnia nośna- 22,0 m².
Masa własna- 1125 kg, masa użyteczna- 475 kg, masa całkowita- 1600 kg.

Dane techniczne RWD-14b (LWS ”Czapla”) (wg [3]):
Rozpiętość- 11,9 m, długość- 9,0 m, wysokość- 3,0 m, powierzchnia nośna- 22,0 m².
Masa własna- 1153 (wg [1] i [5]- 1225) kg, masa użyteczna- 547 (wg [1] i [5]- 475) kg, masa całkowita- 1700 kg.
Prędkość max- 247 km/h, prędkość przelotowa- 218 (wg [1]- 232) km/h, prędkość min.- 90 (wg [1] i [5]- 80) km/h, prędkość lądowania 80 km/h, wznoszenie- 6,1 (wg [1]- 4,1) m/s, pułap- 5100 m, zasięg- 675 km.

O skrzynce: wykonano serwis skrzynki poprawiono kordy, pod korzeniem sosny nie trzeba wyciągać całości a tylko odgarnąć i otworzyć. Proszę o maskowanie po zdobyciu.