[WK] Lisia Góra

Historia:

Lisia Góra (Lisie Wzgórze) to wzniesienie o wysokości 133,5 m n.p.m znajdujące się pomiędzy ulicami Orną i Obwodnicą Trójmiasta. Niegdyś góra była większa (choć nie wyższa), jednak obecnie od strony północnej znajduje się tu efektowne, bardzo strome, odkryte, piaskowe zbocze, będące pozostałością po wyrobisku piasku i żwiru istniejącym tutaj już przed II wojną światową. Żwir z Lisiej Góry wykorzystywano do budowy portu w Gdyni. Był on transportowany specjalnymi wagonikami, dla których ułożono specjalny tor od Źródła Marii (pod górą) aż do starego boiska przy obecnym torze kolejowym, gdzie następował przeładunek. Również po wojnie zorganizowano tu kopalnię żwiru, a część ziemi posłużyła do budowy pobliskiej obwodnicy. W 1921 roku bezpośrednio u dołu wzgórza przebiegał tor linii kolejowej z Gdyni do Kokoszek, a nieco dalej do dziś znajdują się tory Magistrali Węglowej. Z drugiej strony wzgórze jest zalesione. Z góry rozpościera się panorama Wielkiego Kacka i Karwin. Zimą jest to popularne miejsce do zjazdów na sankach, latem (w szczególności w noc świętojańską) miejsce palenia ognisk. Określenie Lisia Góra pochodzi od zamieszkujących tu lisów, które upodobały sobie ten teren. Inną nazwą wzniesienia jest Szrederowa Góra, która wzięła się od nazwiska dawnego gospodarza tego terenu - Antoniego Schroedera.

Najbardziej jednak ten teren zapisał się w historii podczas II wojny światowej, kiedy to stał się ważnym punktem strategicznym. W 1943 roku Niemcy rozpoczęli tu budowę umocnień, które miały wspomagać linię obrony Festung Gotenhafen (Twierdzy Gdynia) od południowego zachodu. Główne stanowiska obronne mieściły się na wzgórzu 142 w okolicy dzisiejszej ulicy Chwaszczyńskiej (osiedle Karwiny III, okolice ulicy Janiny Porazińskiej), gdzie wybudowano sieć tuneli, bunkrów, stanowisk ogniowych i innych umocnień. Stanowiska wojskowe na wzgórzu 133,5 (Lisie Wzgórze) wspomagały obronę wzgórza 142 i były dużo skromniejsze. Na wzgórzu znajdowały się dwa szybkostrzelne działka przeciwlotnicze kaliber 24 mm (bordwaffe) – jedno od strony wschodniej, drugie od zachodniej. Od zachodniej strony starej żwirowni było miejsce dla działa przeciwpancernego kaliber 65 mm (z którym Niemcy zdążyli uciec podczas ewakuacji, pozostała jedynie amunicja). Prawdopodobnie z tego działa zniszczono czołgi w okolicy Glinnej Góry (okolice dzisiejszego mostu nad obwodnicą na Fikakowie). Armia Czerwona nacierająca od strony Nowin (Polifarb) straciła prawdopodobnie około 20 czołgów T-34: 3 zostały na ulicy Chwaszczyńskiej w okolicy Farb i Lakierów, 5 na Nowinach, 5 na Fikakowie, 5 spaliło się w pobliżu dworca kolejowego i 2 niedaleko Brodwina. Oprócz tego na górze znajdowało się również stanowisko dalmierza. We wspomnieniach Franciszek Żywicki (wnuk przedwojennego sołtysa Wielkiego Kacka Józefa Żywickiego) wspomina wzgórze, z którego wystrzeliwała rozproszona smuga światła, która oświetlała cały Kack. Był to obrotowy reflektor wojskowy Scheinwerfer o średnicy około 2,5 metra, który stał na szczycie wzgórza na metalowej podstawie przymocowanej śrubami do betonowego bloku w ziemi. Podczas ataku lotnictwa wroga kierował strumień światła w samoloty. W pobliżu wzgórza Niemcy postawili barak dla plutonu żołnierzy obsługujących baterie przeciwlotniczą na wzgórzu. Drugi, mniejszy barak, w którym znajdował się agregat prądotwórczy, postawiono od strony południowej pod lasem. Całe wzgórze było otoczone zasiekami z drutu kolczastego, a w jego pobliżu jeńcy wojenni różnych narodowości (w tym słynny włoski batalion zadymiania, który w 1943 znalazł się w niemieckiej niewoli) wykopali transzeje, stanowiska strzeleckie i okopy dla strzelców. Żywicki wspomina również jak jeńcy przychodzili prosić o chleb do jego gospodarstwa. W zamian oddawali czekoladę. Każdego dnia w południe żołnierz przywoził dwukołowym wózkiem przyczepionym do roweru prowiant z kuchni wojskowej znajdującej się przy wzgórzu 142.

W marcu 1945 roku kiedy pod Gdynię podeszły wojska radzieckie i polskie Wielki Kack stał się rejonem ciężkich walk. Najcięższe walki o Wielki Kack prowadzono w dniach 19-22 marca 1945 roku. Niemcy wystawili dwa pociągi pancerne kursujące po byłem magistrali węglowej, które po wojnie stały zniszczone na bocznicy w Wielkim Kacku aż do 1949 roku. Mieszkańcy Wielkiego Kacka wobec silnego natarcia (w tym ataków katiuszami) dostali nakaz opuszczenia wsi od Armii Czerwonej. Ostatecznie jednak Armia Czerwona zdobyła zarówno wzgórze 142, jak i Lisią Górę (133,5). Rosjanie idąc lasem od strony Wiczlina, okrążyli wzgórze i wzięli do niewoli około 120 żołnierzy niemieckich - narodowości ukraińskiej.  Straty materialne były ogromne, zburzone zostały domy, szkoła, oberża, a wieża kościoła straciła iglicę. Pola zostały zryte okopami i pokryte niewypałami i wrakami.

Skrzynka:

Skrzynka znajduje się nieco poniżej szczytu, od strony z której wojska radzieckie prowadziły natarcie na Wielki Kack. Zachowaj ostrożność przy podejmowaniu, dokładnie maskuj kesza i odkładaj tak by nie spadł!