W centrum wsi Goliszowiec znajduje się mogiła pomordowanych przez Niemców mieszkańców tej miejscowości. Miejsce zadbane i ciekawie urządzone. Warto przystanąć i oddać cześć zabitym.

Jak doszło do tej masakry? Niemcy w 1942 roku pacyfikowali wioskę za wioską w Lasach Janowskich i Lipskich. Mordowali wszystkich jak leci, nawet kobiety i dzieci. Wioski śródleśne były ostoją dla partyzantów, zapleczem i źródłem zaopatrywania w żywność i inne potrzeby. Niemcy niszcząc wioski, mordując ich mieszańców mścili się za udzielaną partyzantom pomoc, ale też zwyczajnie chcieli odciąć partyzantów od pomocnej dłoni chłopstwa.

Okoliczności wydarzeń ciekawie opisał Dionizy Garbacz w książce „Przechodniu, pochyl czoła” (Stalowa Wola, 2017):

„Oddział SS otoczył kordonem wieś licząca czterdzieści gospodarstw. Część mieszkańców jeszcze przed rozpoczęciem akcji zdołała schronić się w pobliskim lesie. Niemcy nie mieli litości, wszystkich, którzy zostali we wsi zabijali w obrębie gospodarstw albo w czasie ucieczki. Uratowała się tylko czternastoletnia Stanisława Rusinek. Po wymordowaniu mieszkańców wieś została spalona.
Zwłoki ofiar pochowano w zbiorowej mogile. Dziś [2015 rok – opis stan już nieaktualny, bo przed odnowieniem mogiły] na miejscu dawnej mogiły znajduje się sarkofag z betonu, posypany drobnymi czerwono-brązowymi kamykami. Na sarkofagu umieszczono krzyż z Chrystusem, zaś na skrzydłach kaplicy przy sarkofagu znajduje się napis:

„Ś + P” Ku czci wymordowanym Społeczeństwo Goliszowca oraz nazwiska ofiar: Tryka Szymon l. 75, Tryka Katarzyna l. 74, Sobala Rozalia l. 49, Sobala Natalia l. 15, Tryka Walenty l. 48, Tryka Sabina l. 38, Siembida Julia l. 33, Siembida Marian l. 8, Siembida Janina l. 2, Siembida Zygmunt l. 5, Wasąg Karol l. 53, Ziółkowska Katarzyna l. 45, Ziółkowska Leonora l. 20, Ziółkowska Ludwika l. 6, Ziółkowska Anna l. 55, Ziółkowska Stanisława l. 27, Ziółkowski Edward l. 2, Ziółkowska Bronisława l. 23, Miksuła Cecylia l. 50, Latawiec Ludwik l. 1, Janik Feliksa l. 30, Janik Henryka l. 5, Janik Zygmunt l. 4, Dymarz Maria l. 70, Rusinek Regina l. 37, Tryka Zofia l. 57, Ziarno Feliksa l. 39, Skrzypek Daniel l. 39, Skrzypek Katarzyna l. 78, Janik Leonora l. 25, Janik Edward l. 4, Rończak Franciszka l. 57, Rończak Wojciech, Kossakowski Wojciech l. 58, Rończak Genowefa l. 12, Kusiowska Apolonia l. 26, Kusiowski Zbigniew l. 2, Kusiowski Stefan l. 1, Dymarz Marina l. 31, Dymarz Zbigniew l. 7
Zginęli z rąk hitlerowskiego okupanta
30 IX 1942 r.”

Stare zdjęcia mogiły można obejrzeć tutaj:
http://polskaniezwykla.pl/web/place/gallery,1,23325.html
Widać na nich, że była bardziej zaniedbana niż obecnie.

Dzisiaj sarkofag i kaplica trochę inaczej wygląda, nie jest już z betonu i nie jest posypany kamyczkami. Został odremontowany i odsłonięty w niedzielę 2 października 2016 r. Wówczas to odbyło się uroczyste poświęcenie odrestaurowanej zbiorowej mogiły.

„W miejscu płyty cementowej położono płytę granitową, umiejscowiono dwa krzyże, dokonano renowacji obrazu, figurek i ustawiono dwa witraże w bocznych ścianach mogiły. Chodnik wyłożono kostką brukową, plac wokół został urządzony na nowo i obsadzony ozdobnymi krzewami. Na filarach kapliczki umiejscowiono dwie nowe płyty granitowe z danymi 41 osób pomordowanych przez Niemców 30 września 1942 roku.” (źródło: http://www.sztafeta.pl/rocznica-pacyfikacji-goliszowca/ )

Na płocie powieszono tabliczkę: „Mogiła zbiorowa ofiar terroru z 1942 roku Goliszowiec”.

Na zmienionych tablicach z napisami nazwiska pomordowanych też widnieją, lecz są inaczej ułożone niż poprzednio, bo alfabetycznie i najpierw jest pisane imię, potem nazwisko i na końcu wiek. Poprzedza je też inna inskrypcja. Brzmi ona tak: „Tu spoczywa 41 mieszkańców wsi Goliszowiec zamordowanych przez Niemców podczas pacyfikacji wsi w dniu 30 września 1942 r.”
Na górze kaplicy napis „Pokój ich duszy”.

Skrzynka typowa jako pretekst do odwiedzenia miejsca i zapoznania się z jego historią, więc łatwa i bez fajerwerków. Miejsce na widoku, więc podjęcie skrzynki powinno być szybko i sprawnie. Jest to magnetyk przy rogu ogrodzenia działki sąsiadującej z mogiłą. Spoiler pokarze gdzie szukać. Miejcie ze sobą coś do pisania.