Położenie

Hłomcza to wieś położona w powiecie sanockim, w gminie Sanok. Leży w dolinie rzeki San, na obrzeżu Gór Czarnych w odległości około 2 km od Mrzygłodu w kierunku północnym.

Historia

Dawna nazwa wsi to Chłomiec. W latach 1977-83 nazywano ją oficjalnie Świerczewo. Osada istnieje co najmniej od początku XV wieku, od czasów „ruskich”. Wtedy była wzmiankowana ze względu na dogodny przejazd przez San w kierunku Dobrej. Mowa o przejeździe „Brud Chlumcense”. W1439 roku kasztelan sanocki Piotr Smolnicki oraz Wójt Tyrawy przekazali wieś kmieciom. Była to własność królewska. Ziemie te w roku 1548 od rodu Pieniążków wykupił król Zygmunt August przyłączając je do żup ruskich. W połowie XIX wieku była własnością tybularną i należała do Teodora Tergonde. Po nim dobra objął jego syn Władysław. Pod koniec wieku XIX własność przeszła w ręce Adolfa i Wilhelma Raszowskich.

Tragiczny dla Hłomczy był koniec II wojny światowej. Dwukrotnie, tj. w styczniu i w czerwcu 1945 roku oddziały UPA napadły na wieś grabiąc ją i niszcząc. Napastnicy z bojówki ranili i pobili wiele osób, kilka zamordowali. Podobna sytuacja powtórzyła się we wrześniu 1946 roku. Oddział UPA z sotni „Kryłacza” napadł na wieś mordują kilka osób i paląc cały dobytek mieszkańców (około 90 domów z inwentarzem). Spalono tez dwa zbiorniki ropy naftowej z miejscowej kopalni.

Opis zabytku

Cerkiew w Hłomczy została wybudowana w roku 1859 na miejscu wcześniejszej. Jest to budowla orientowana. Posiada konstrukcję zrębową. Ściany zewnętrzne oszalowane. Budowla pokryta jest dachem jednokalenicowym, nad którym wznosi się wieżyczka z baniastym hełmem. Po obu stronach wieżyczki umieszczone są dwie pozorne latarnie. Świątynia jest pozornie dwudzielna, babiniec nie jest wyodrębniony w bryle budynku. Od strony północnej znajduje się zakrystia. Przylega do prezbiterium przechodzącego w trochę szerszą nawę. Wewnątrz płaskie stropy, które pokryte są polichromią figuralną i motywami roślinnymi, podobnie jak wewnętrzne ściany. Chór muzyczny wsparty jest na czterech słupach. Ikonostas, który zawiera wyjątkowo piękne współczesne ikony jest przyozdobiony ukraińskimi ręcznikami wyszywanymi haftem krzyżykowym. Rama ikonostasu jest neobarokowa.

Obok cerkwi stoi murowana dzwonnica wybudowana w 1859 roku. Wykonano ją na kamiennej podmurówce. Stoi nad stromym zboczem, które wzmacniają korzenie potężnych drzew. Zawiera trzy dzwony, z których jeden pochodzi z 1668 roku.

Wokół cerkwi kilka starych nagrobków świadczących o tym, że jest to również teren cmentarny.

Ciekawostka

Przed II wojną światową w Hlomczy mieszkało wiele rodzin mieszanych, które dzięki temu uniknęły wysiedleniu w czasie akcji „Wisła”. Z tego powodu wieś zachowała wiele tradycji utrzymujących ciągłość kultury pogranicza polsko-ukraińskiego (m. in. tradycje hafciarskie), co jest ewenementem na całym Pogórzu Przemyskim.

Ciekawe miejsca w okolicy

Zabytkowy budynek plebanii w Dobrej Szlacheckiej

Aleja Jana Pawła II w Łodzinie

Dawna cerkiew Narodzenia Bogarodzicy w Łodzinie

Drewniane domy konstrukcji zrębowej z przełomu XIX i XX wieku w Mrzygłodzie (rynek)

Skrzynka

Kesz to pet schowany w korzeniu drzewa. Dla pierwszych trzech znalazców są okolicznościowe certyfikaty

Uwaga! Spadające z bardzo dużej wysokości żołędzie mogą uszkodzić lakier dachu samochodu.

Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.