Opis miejsca:

Stara Wieś położona jest  przy drodze prowadzącej z Rzeszowa do Sanoka. Należy do powiatu brzozowskiego. Wieś rozlokowana jest w dolinie rzeki Stobnicy, wśród pagórków, otoczona pięknymi krajobrazami.

Historia:

W 1344 roku król Kazimierz Wielki podczas wyprawy na Ruś Halicką zajął Ziemię Sanocką i Przemyską włączając je do Polski.        Pierwsze wzmianki na temat Starej Wsi pojawiają się już w drugiej połowie XIV wieku, kiedy to w roku 1359 król Kazimierz nadał akt lokacyjny wsi nad Stobnicą (na prawie magdeburskim), a przyszłych mieszkańców wsi uposażył w rożne przywileje. Prowadził tędy gościniec królewski, który łączył gościniec lwowski i rzeszowski. Tym szlakiem wędrowali kupcy, ale również wojowie oraz Tatarzy, którzy napadali na te ziemie (1237, 1241, 1259, 1480). Wieś na początku nazywała się Brzozów. Starą Wsią została nazwana po powstaniu na sąsiednim wzgórzu miasta o tej samej nazwie. Miasto zostało ulokowane na wzgórzu ze względu na częste wylewy Stobnicy. Zmianę nazwy wsi odnotowano w roku 1460. Od XIV wieku aż do rozbiorów Stara Wieś należała do Ziemi Sanockiej.

Pierwszy kościół drewniany w Starej Wsi był wybudowany w 1399 roku i przetrwał aż 300 lat. Kiedy groziło mu już zawalenie podjęto decyzje o budowie dużego, murowanego kościoła. W tym samym czasie do Starej Wsi (w 1728 roku) do Starej Wsi sprowadzono Paulinów. To oni rozpoczęli budowę murowanego, dwuwieżowego kościoła barokowego, którego budowa trwała 30 lat. W kościele, w głównym ołtarzu znajduje się cudowny obraz przedstawiający Zaśnięcie  i Wniebowzięcie Matki Bożej. Obraz został namalowany na początku XVI wieku temperą na deskach lipowych i jodłowych (205 x 141 cm). w stylu późnogotyckim i wczesnorenesansowym. Ojcowie Paulini rozwijali kult cudownego obrazu, do którego ściągało wielu pielgrzymów, również z zagranicy. Kult Matki Bożej Starowiejskiej jest cały czas żywy a miejsce słynące cudami przyciąga wielu pielgrzymów, którzy modlą się przy cudownym obrazie. 

Parnas:

Tak nazywa się wzgórze otaczające dolinkę starowiejską od strony północno-wschodniej. Wzgórze jest porośnięte lasem mieszanym. W czasie II wojny światowej na tym wzgórzu odbywały się spotkania żołnierzy podziemnego państwa polskiego. Tutaj, pod żelaznym krzyżem żołnierze składali przysięgę wierności Polsce. W 2001 roku krzyż odnowiono i umieszczono na nim tablicę upamiętniającą te wydarzenia.
Teren od północnej i północno-wschodniej strony Parnasu, tzw. Polowiec, był niezamieszkały. Dopiero od niedawna pojawili się tam mieszkańcy. Powstało też prywatne lotnisko, z którego korzystają miłośnicy latania.
Pod koniec II wojny światowej, w obliczu zbliżającego się frontu, dowództwo Armii Krajowej zdecydowało się przeprowadzić plan „Burza” licząc na współdziałanie z Armią Radziecką. Intensywne przygotowania rozpoczęły się również w Starej Wsi. W końcowych dniach maja 1944 roku przesłana została do rolników ustna wiadomość, aby nie wychodzili w pole w kierunku Parnasu i Polowca. Podobna wiadomość rozeszła się na początku czerwca. W tych dniach miały miejsce zrzuty broni i amunicji. Punktem dalszego przerzutu zrzuconej broni i amunicji był dom Sióstr Służebniczek umiejscowiony u stóp góry Parnas. Przeprowadzano szkolenia żołnierzy, tzw. „podchorążówkę”, która była zlokalizowana na Borkówce - przedmieściu Brzozowa. Pod koniec lipca Niemcy okupujący Brzozów ewakuowali posterunek i urzędy okupacyjne. Policja niemiecka i żandarmeria polowa stacjonowała przez kilka godzin na dziedzińcu kościoła starowiejskiego. Bezpośrednio po wyjeździe Niemców, na drodze Dynów-Domaradz-Jasienica pojawiły się czołgi radzieckie, które były przez cały dzień bombardowane przez samoloty niemieckie. Po południu 30 lipca pomiędzy wojskami radzieckimi nadciągającymi od strony Przysietnicy a niemiecką jednostką pancerną wywiązała się walka. Artyleria niemiecka z Brzozowa zaczęła ostrzeliwać Przysietnicę i Starą Wieś. Mieszkańcy Starej Wsi schronili się w grubościennych piwnicach klasztoru Jezuitów. 1 sierpnia czołgi niemieckie ruszyły w kierunku Bliznego. Wywiązała się kilkugodzinna walka. Wojska radzieckie ostrzeliwały Niemców z bardzo dogodnych pozycji, m. in. z Parnasu. Na wieś padały pociski jeszcze przez jakiś czas po wycofaniu się wojsk niemieckich. Spłonęło kilka domów. Zginęło tez kilku mieszkańców. Gorzki smak miało całe wyzwolenie przez Armię Radziecką, gdyż po krótkim okresie życzliwości, rozpoczęły się aresztowania, przesłuchania i tortury, szczególnie członków Armii Krajowej.  

Ciekawe miejsca w okolicy:

Muzeum misyjne i ogród biblijny u Jezuitów w Starej Wsi
Krypta siostry Leonii Nastał u Sióstr Służebniczek w Starej Wsi
Prywatne lotnisko w Starej Wsi
Megalityczna kapliczka w drodze na lotnisko w Starej Wsi

Źródło:

Stanisław Dydek, Stara Wieś. Z dziejów wsi i sanktuarium, Brzozów 1996

Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.