Trochę historii i teorii (z Wikipedii, a jakże)

Koźlak, wiatrak kozłowy – najstarszy i najprymitywniejszy typ wiatraka europejskiego. Pojawił się w XII w. w Belgii lub północnej Francji, jednak jego przodków należy szukać w VII w. w Chinach i Persji. Tzw. kozioł stanowił specjalną podstawę, podtrzymującą słup stanowiący pionową oś, wokół której obracano całą konstrukcję wiatraka wraz z mechanizmem po to, aby jego śmigła, zwane też skrzydłami mogły przyjąć odpowiednie położenie w stosunku do napędzającego je wiatru. Zamiast drewnianego kozła, zwłaszcza od XIX w., stosowano też bardziej wytrzymałe konstrukcje murowane z cegły lub kamienia, a później i betonu. Do obracania wiatraka służył drąg drewniany dł. 8-9 m (tzw. łogon lub dyszel) przytwierdzony jednym końcem do belek izbicowych wewnątrz wiatraka, drugim oparty na odpowiedniej podpórce. Na jego zewnętrznym końcu znajdował się łańcuch przyczepiony do kołowrotu. Kiedy łogon zbliżał się do kołowrotu, przerywano nastawianie, odwijano łańcuch i przenoszono kołowrót na wcześniej przygotowane stanowiska, mogące utrzymać kołowrót w miejscu podczas pracy. Czasami zamiast kołowrotu używano koni. Skrzydła napędzane siłą wiatru najczęściej poruszały urządzenia do przemiału zbóż na mąkę. Regulację prędkości obrotowej uzyskiwano zdejmując (aby zmniejszyć prędkość) lub dokładając (aby zwiększyć prędkość) na skrzydłach klepek. Koźlak był w stanie w ciągu 120 do 150 wietrznych dni roku zemleć od 60 do 90 ton ziarna. Cały koźlak zbudowany był z drewna, a z zewnątrz najczęściej pokrywany gontem. Wiatrak kozłowy posiadał trzy kondygnacje – dolna była zajęta przez stabilizującą konstrukcję kozła, dwie wyższe były przeznaczone do produkcji mąki (środkowa zawierała kamienie młyńskie). Gontowe ściany początkowo nie sięgały prawie do samej ziemi (ze względu na koszt i ciężar) i odsłaniały widoczny z daleka kozioł. Zapewne ten widok dał początek bajkom o "chatce na kurzej łapce". W opowieściach być może chodziło o zniechęcenie dzieci od zbliżania się do wiatraka, bowiem jego skrzydła były przyczyną wielu śmiertelnych wypadków. Koźlaki pojawiły się na ziemiach polskich już w XIV w., najwcześniej w Wielkopolsce i na Kujawach. W wieku XV były stosowane już powszechnie. Bez większych zmian konstrukcyjnych przetrwały aż do drugiej połowy XX w.

Szara rzeczywistość

Budowla coraz mniej przypomina wiatrak. Drewniane skrzydło odpadło zupełnie, ściany rozpadają się. Urząd Gminy ograniczył się jedynie do wyznaczenia szlaku rowerowego - konstrukcja nie jest w żaden sposób konserwowana, czy chociażby zabezpieczona. W sąsiednich Siołkowicach były jeszcze dwa podobne wiatraki (typu Koźlak i typu Poltrak), jednak spłonęły w 2009r. podpalone przez.. strażaka.

Dojazd i skrzynka

W okolice wiatraka można dojechać drogą asfaltową, oznaczoną również jako czarny szlak rowerowy. Kesz znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie wyżej opisanego zabytku. Podejmowanie bezproblemowe - miejsce ukrycia wybrane tak, aby ew. poszukiwacze byli poza zasięgiem wzroku mieszkańców okolicznych posesji.