Prośba autora tej skrzynki do jej zdobywcy:
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wspomnienia XIX –wiecznych zrywów wolnościowych i walk o niepodległość Ojczyzny z lat 1914 – 1918 oraz pamięc wojny obronnej 1920 r. bohatersko toczonej na terenach Chełmszczyzny, powodowały, że w okresie międzywojennym w społeczności gminy Żmudź, a głównie w Wołkowianach, żywe były nastroje patriotyczne. Wielkim szacunkiem otaczano tu narodowych bohaterów, szczególnie postać marszałka Piłsudskiego, który pod biało – czerwonym sztandarem poprowadził Polaków do zwycięstwa. Dlatego też wiosną 1935 r. wśród mieszkańców gminy Żmudź, zwłaszcza młodzieży i nauczycieli, zrodziła się inicjatywa wzniesienia kopca poświęconego Pierwszemu Marszałkowi Rzeczypospolitej, jako wyraz czci i wdzięczności. Prace przy budowie kopca, tradycyjnego polskiego pomnika z ziemi, rozpoczęto wczesnym latem tegoż roku. Towarzyszył im podniosły nastrój, tempo prac było duże. Kopiec zlokalizowano w pobliżu Szkoły Podstawowej w Wołkowianach. Jego wysokość wynosiła 5,5 m, średnica podstawy – 12m, do szczytu zwieńczonego kamienna tablicą wiodła spiralna dróżka, a na tablicy umieszczono inskrypcję:
MARSZAŁKOWI POLSKI – JÓZEFOWI PIŁSUDSKIEMU
W I-szą ROCZNICE ŚMIERCI – MŁODZIEŻ SZKOLNA
I SPOŁECZEŃSTWO GMINY ŻMUDŻ.
W pierwszą rocznicę śmierci Marszałka, 12 maja 1936 r. odbyło się odsłonięcie i poświęcenie monumentu, na które przybyli weterani walk o niepodległość, rzesze mieszkańców gminy, a szczególnie młodzież, która walne przyczyniła się do jego usypania. U stóp kopca odbywały się uroczystości patriotyczne, wiece i manifestacje. W1942 r. kopiec został całkowicie zniszczony przez nacjonalistów ukraińskich i dopiero po wojnie, po upływie prawie pół wieku oraz upadku systemu komunistycznego w Polsce, w 1989 r. powstała możliwość jego zrekonstruowania. Myśl taka zrodziła się wśród dawnych uczniów(z lat 1934 – 1935)szkoły podstawowej w Wołkowianach. Ich apel przyjęty został z entuzjazmem przez młodzież i społeczeństwo gminy, a do działań na rzecz odbudowy włączyły się niektóre stowarzyszenia i ugrupowania polityczne województwa. W skład Społecznego Komitetu Odbudowy Kopca weszli absolwenci szkoły z okresu międzywojennego, nauczyciele, przedstawiciele władz i księża z pobliskich parafii. Po kilku spotkaniach Komitet podjął uchwałę o przystąpieniu do odbudowy. Dokonano jej w tym miejscu. W którym stał przedwojenny monument. Mieszkańcy gminy pomagali w pracach, a komitet czuwał nad tym, aby kształt kopca był zgodny zprojektem.12 maja 1891 r. podczas uroczystego nabożeństwa poświęcono kopiec, wmurowano kamień węgielny, złożono urny z ziemią z grobu matki J. Piłsudskiego oraz z grobów żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. i akt erekcyjny. Kopiec ma wysokość 6 m, a średnica u podstawy 14 m. Cały obiekt jest ogrodzony stylizowanym płotem, który wykonali żołnierze garnizonu chełmskiego. We wrześniu 1997 r. w zboczu kopca umieszczono płytę z czarnego granitu z napisem wyjaśniającym intencję jego wzniesienia. Dokonano również odsłonięcia popiersia Marszałka, patrona miejscowej szkoły. Uroczystości szkolne i apele odbywają się, jak przed wojną, przy kopcu, a w szkole jest kącik pamięci patrona, w którym młodzież gromadzi materiały dotyczące jego życia i działalności . Organizowane są wycieczki śladami wodza. Szkoła utrzymuje kontakty z innymi placówkami noszącymi jego imię.
Co do kesza:
Weź coś do pisania. Skrzyneczka obok drogi, uważaj na pojazdy.
Powodzenia