W gminie Nowa Sarzyna najważniejszym walorem przyrodniczym jest rezerwat „Kołacznia” z naturalnym stanowiskiem różanecznika żółtego (Rhododendron flavum), zwanego azalią pontyjską. Rezerwat ten został utworzony 14 lutego 1967 roku i jest najmniejszym rezerwatem w Polsce (0,10 ha). Ze względu na wysoką wartość florystyczną był badanych przez takich botaników jak M. Raciborski czy W. Szafer. „Azalia Pontyjska” uważana jest za osobliwość na skale europejską i najczęściej odwiedzana jest w miesiącu maju podczas kwitnięcia różanecznika żółtego.
Okaz ten rośnie na wydmie piaszczystej oraz nieliczne okazy wciskają się w podmokłą olszynę. Różanecznik żółty jest typową rośliną heliofilią i przyjmuje się, że jego pochodzenie jest w pełni naturalne, o czym świadczą znaleziska kopalne w osadach wieku plioceńskiego w okolicy Pienin. Gatunek tego krzewu występuje najbliżej w lasach sosnowych na płycie granitowej Wołynia, zaś jego główny ośrodek rozmieszczenia geograficznego leży na Kaukazie i w Azji Mniejszej. Stanowisko tej rośliny odkrył w 1909 roku J. Jędrzejowski, a w późniejszych latach opisał prof. Marian Raciborski w publikacji „Azalea pontica In Sandomierer Wald und ihre Parasiteu”. Gatunek ten został wpisany do „Polskiej czerwonej księgi roślin” jako gatunek rzadki. Stanowisko różanecznika żółtego kwitnie w maju przez około trzy tygodnie wydając narkotyzującą woń odczuwalna z 200 metrów. Oprócz różanecznika do innych osobliwości florystycznych rezerwatu należy zaliczyć rosiczkę okrągłolistną i storczyka samiczego, których istnienie w ostatnich latach nie potwierdzono.
Z azalią związanych jest również wiele legend, które mówią o Tatarach, o zasadzce, o śmierci wodzów. Półksiężycowatą wydmę interpretują jako mogiłę usypaną zabitemu chanowi, a krzewy azalii jako posadzone na jego cześć.
Jak dotrzeć?
- zielony szlak pieszy z Nowej Sarzyny
- niebieski szlaka ATR
- czerwony szlak rowerowy
- droga gruntowa (da się dojechać samochodem) od Woli Zarczyckiej