Kapliczki i krzyże są ściśle związane z tradycją i kulturą chrześcijańską. Są pomnikami będącymi wyrazem indywidualnej lub zbiorowej wdzięczności, miejscami pamięci, pokuty a także pośmiertnego wspomnienia. Celem serii „Śladem przeworskich krzyży i kapliczek" jest ocalenie od zapomnienia tego, co należało do przodków, w tym miejsc należących do kultu religijnego.

Jak mówił Jan Święty Jan Paweł II „Naród, który nie zna swojej przeszłości, umiera i nie buduje przyszłości”. Zachęcam do przejścia śladami przeworskich krzyży i kapliczek, spojrzenia w przeszłość oraz chwili refleksji.

Historia Kapliczek

„Kapliczki przydrożne, podobnie jak krzyże, od stuleci stanowią integralny element polskiego krajobrazu. Można je wprawdzie spotkać w wielu innych krajach europejskich, ale nigdzie nie reprezentują takiego bogactwa form jak w Polsce i nigdzie indziej poza naszym krajem nie zrosły się tak silnie z kulturą ludową”^[1].

Pierwowzorów chrześcijańskich kapliczek można doszukać się wśród małych budowli sakralnych wznoszonym swoim bogom przez starożytnych Greków i Rzymian. Zwyczaj ten związany był z kultem, jakim otaczano Lary, czyli dusze przodków, czczone jako bóstwa opiekuńcze, których uosobieniem były małe figurki.

Chrześcijanie przejęli od Rzymian bardzo wiele zwyczajów, a także zwyczaj stawiania małych budyneczków o charakterze kultowym, które zostały oficjalnie zaakceptowane przez Kościół  w VI-VII wieku.

W tradycji chrześcijańskiej nazwa owych obiektów wiąże się z osobą św. Marcina z Tours. Przyszły biskup, aby okryć nagiego żebraka, odciął kawałek sukna z płaszcza rzymskiego oficera. Słynny płaszcz przechowywany był wraz z innymi relikwiami w niewielkim budynku zwanym capella, co w języku łacińskim było zdrobnieniem od słowa cappa oznaczającego płaszcz. w Encyklopedii staropolskiej Zygmunt Gloger powołując się na J. Karłowicza i F. Kluge pod hasłem kaplica pisze: „Później nazwa ta stała się pospolitą i przeszła do krajów przyjmujących chrześcijaństwo jako określenie każdego małego budynku, szopki, pokrycia, daszku przeznaczonego na ochronę dla jakiejś świętości i modlitwę. Do Polski wyraz ten dostał się (jak utrzymuje Karłowicz) przez Czechy, gdzie brzmiał Kapla, kaple i kaplice”^[2].

Kapliczki i krzyże usytuowane były najczęściej przy drogach, placach w bezpośredniej bliskości domów i zagród wiejskich, pośród mogił. Traktowano je, jako tarczę ochronną przed epidemiami, klęskami żywiołowymi, wojnami itp. Stawiano je także, jako wotum wdzięczności za otrzymane łaski.

Jedna z najstarszych kapliczek przydrożnych znajduje się w Świętej Katarzynie położonej niedaleko Knurowa i Ostrowca Świętokrzyskiego. Została wzniesiona w 1430 roku z fundacji kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. Wśród zachowanych kapliczek przydrożnych przeważają obiekty pochodzące z drugiej połowy XIX i XX wieku.

Historia tej kapliczki. 

"Z przekazów starszych mieszkańców wynika, że kapliczka została wybudowana w 1843 roku. Fundator, cel i intencje są nieznane. W czasie budowania szosy została przesunięta z drogi. Obecnie znajduje się na ogrodzie państwa Marii i Józefa Rafów. Jest to wnękowa, drewniana kapliczka malowana na biało. Wewnątrz, na drewnianym krzyżu wisi okazały wizerunek Jezusa Ukrzyżowanego. Dwuspadowy dach kryty blachą, z przodu i z boków płotek, a od góry ozdobione wykończenia. Całość od zewnątrz obłożona sidingiem. Kapliczka zachowuje pierwotną formę"^[3].

Cache  - informacje

Bardzo proszę o zachowanie konspiracji podczas podejmowania oraz dokładne odłożenie kesza na jego pierwotne miejsce. Pamiętaj o dbaniu o jego należyty stan. Proszę zabrać coś do pisania. Brak wpisu w fizycznym logbooku może skutkować usunięciem wpisu cyfrowego.

Kapliczka: N 50°08.955' E22° 28.735'

Życzę miłych i udanych poszukiwań.

Fot. Martisso

Źródło:
[1] T. Czerwiński: „Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce”, Warszawa, Sport
i Turystyka – Muza SA. 2012, s. 110.
[2]  Tamże, s. 110 – 113.
[3] Tablica informacyjna przed obiektem (2025 r.)

  Chorąży sztabowy - mundur galowy - Całkowity dystans: 9569 km
  GEORGIAN - Całkowity dystans: 25115 km
  Piesio - Całkowity dystans: 24807 km
  Red Box - Całkowity dystans: 24815 km
  Green Box - Całkowity dystans: 24923 km
  Dwa Plusy - Całkowity dystans: 24806 km
  żaglica - Całkowity dystans: 24779 km
  Brown Girl - Całkowity dystans: 24919 km
  Blue Rabbit - Całkowity dystans: 24822 km
  Scooby in Space - Całkowity dystans: 24825 km
  Hipek 2 - Całkowity dystans: 24823 km
  Hipek 3 - Całkowity dystans: 24931 km
  Boberek 2 - Całkowity dystans: 24807 km
  Kucyk z grzywą - Całkowity dystans: 24768 km
  Rybek - Całkowity dystans: 24840 km
  Pan Foczek - Całkowity dystans: 24132 km
  DISCO KULA 1 - Całkowity dystans: 24193 km
  DISCO KULA 3 - Całkowity dystans: 24310 km
  Kogutek drugi - Całkowity dystans: 24188 km
  Okoń przypinka - Całkowity dystans: 24098 km
  Cho Chang - Całkowity dystans: 24202 km
  Snape - Całkowity dystans: 24220 km
  Zupa Campbells - Całkowity dystans: 24262 km
  Diamencik - Całkowity dystans: 23049 km
  Gwizdek - Całkowity dystans: 23284 km
  Wawelek 3 - Całkowity dystans: 23194 km
  Łyżwiarz 7 - Całkowity dystans: 23162 km
  Angelfish - Całkowity dystans: 23184 km
  FlaminGO! - Całkowity dystans: 23229 km
  Ośmionoga - Całkowity dystans: 18821 km
  Przeciwchwytnik 5 - Całkowity dystans: 749 km
  Zespół orzecha 1 - Całkowity dystans: 749 km
  Zespół orzecha 8 - Całkowity dystans: 749 km
  Psinka - Całkowity dystans: 6605 km
  Śpioszek - Całkowity dystans: 6734 km
  Zdziwiony - Całkowity dystans: 6674 km
  Dinek Transparent - Całkowity dystans: 6628 km
  Dinek Terminator - Całkowity dystans: 6776 km
  Nosso - Całkowity dystans: 6757 km
  Wiewiór - Całkowity dystans: 6747 km
  Trąbek - Całkowity dystans: 6657 km
  Jaszczur - Całkowity dystans: 6766 km
  Skrzydełkowy - Całkowity dystans: 6668 km
  Saxo - Całkowity dystans: 6646 km
  Czarny Piesek - Całkowity dystans: 6764 km
  Kolorowieloryb - Całkowity dystans: 6771 km
  Kretoblaster - Całkowity dystans: 5367 km
  Syrenek - Całkowity dystans: 5455 km