Położenie

Tyrawa Wołoska jest wsią gminną leżącą w powiecie sanockim. Położona jest nad rzeką Tyrawką w malowniczej górskiej dolinie w miejscu połączenia dwóch górskich potoków, tj. Borsukowca i Rozpucia wpadających do Tyrawki.

Historia

Pierwsza wzmianka w tekstach źródłowych na temat wsi  „Tyravia minori” pojawia się w roku 1402 z informacją, że jest to własność Mikołaja Czeszyka herbu Ossoria. Był to sanocki sędzia. W roku 1434 po raz pierwszy pojawia się nazwa „Thyrawa Walaska”. Na początku XVI wieku założono tutaj parafię prawosławną w połowie tegoż wieku pierwszą parafię rzymskokatolicką. W roku 1707 Tyrawa Wołoska, będąca wtedy własnością Urbańskich, uzyskała lokację miejską, którą utrzymała do roku 1876. W roku 1745 był konsekrowany kościół Świętego Mikołaja ufundowany przez Ludwika Urbańskiego. Od połowy XIX wieku właścicielem posiadłości tybularnej Tyrawa Wołoska była Julia Krajewska a pod koniec wieku Bolesław i Wincenta Gołkowscy oraz Antonina Krajewska. Ostatnim właścicielem dworu w Tyrawie był Stanisław Dunin-Brzeziński, za którego przyczyną w roku 1900 wybudowano tutaj murowaną cerkiew greckokatolicką Świętej Praskewii. Według zapisów w roku 1905 niejaki Hersz Langsam posiadał we wsi obszar ponad 500 ha. W roku 1944 wieś została zajęta przez wojska radzieckie a w maju następnego roku spalona przez UPA z sotni „Burłaki”. W roku 1948 wyburzono murowaną cerkiew.

Opis zabytku

W Tyrawie Wołoskiej zostały zachowane cztery kolumny dawnego dworu, które są świadectwem jego dawnej świetności. Dwór wybudował właściciel wsi Karol Krajewski w drugiej połowie XVIII wieku. Pierwotnie był budowany w stylu klasycystycznym, ale w następnym czasie mocno go przebudowywano. Dwór był najwyższy w swej środkowej części a niższy po bokach. Dach był łamany, wielospadowy. Na ścianie frontowej znajdował się przyścienny portyk podtrzymywany przez dwie kolumny. Na taras prowadziły wysokie schody.

Dwór został spalony przez bandy UPA w roku 1945.

Niedaleko kolumn stanowiących pozostałość po dworze, po drugiej strony drogi prowadzącej z Sanoka do Przemyśla, stoi późnobarokowy kościół ufundowany przez podskarbiego wieluńskiego Ludwika Urbańskiego. Kościół wybudowano w połowie XVIII wieku. Jest orientowany, salowy, czyli jednonawowy, bez wyodrębnionego prezbiterium. Prezbiterium jest trójbocznie zamknięte. Od strony północnej posiada dobudowaną w roku 1931 roku zakrystię a od strony południowej kaplicę. We wnętrzu kościoła są dwie pary wtopionych półkolumn dzielących ściany boczne i wspierających belkowanie. Sklepienia kolebkowe z lunetami. Chór wsparty jest na trzech filarowych arkadach. Ołtarz główny i tabernakulum pochodzą z ok. 1750 roku wykazują cechy stylu późnobarokowego. Do zakrystii i kaplicy prowadzą ozdobne portale. Pod kościołem znajdują się krypty, jednak są niedostępne. Bardzo cennymi zabytkami są ołtarze boczne, ambona z połowy XVIII wieku organy (odnowione) z II polowy XVIII wieku, kamienna chrzcielnica z poł. XVIII wieku w kształcie kielicha, późnobarokowy fotel, kielich z profilowana stopą i gładka czara, ornat z I pol. XVIII wieku, barokowy krucyfiks z XVII wieku. Świątynia była odnawiana w latach 1904 i w 1931 roku. Pracami kierował znany przemyski architekt Roman Taliński.

Ciekawe miejsca w okolicy

Kaplica grobowa Krajewskich i dzwonnica w Tyrawie Wołoskiej

Drewniany kościół w Hołuczkowie

Kolumna Maryjna w Hołuczkowie

Drewniany kościół w Rakowej

Skrzynka

Pet schowany na parkingu kościelnym.

Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.