Wzgórze Czwartek – wzniesienie w obrębie Lublina, położone na północny zachód od Starego Miasta, historycznie jedna z najstarszych części miasta, przy trakcie prowadzącym na Ruś. Obecnie jedno z lubelskich osiedli.
Nazwa wzgórza pochodzi od odbywających się w czwartki jarmarków. Początki osadnictwa na tym terenie sięgają VI wieku, kiedy to rozwinęła się osada, uważana za najstarszą w Lublinie, która potem rozprzestrzeniła się na sąsiednie wzgórza: Zamkowe, Staromiejskie, Grodzisko (stary kirkut), Żmigród, Białkowskie. Świadczą o tym znalezione pozostałości chat i palenisk. Na wzgórzu wznosi się obecnie kościół pw. św. Mikołaja, prawdopodobnie wzniesiony w X wieku z fundacji Mieszka I, w miejscu dawnego chramu. Hipoteza ta nigdy nie została jednak w pełni potwierdzona. Patronem kościoła jest św. Mikołaj, szczególnie czczony w Kościele Wschodnim, opiekun kupców i dzieci – wskazuje to na handlowy charakter osiedla. Dokumenty z 1424 r. potwierdzają istnienie w tym miejscu drewnianej kaplicy. W 1603 roku na Czwartku istniały cechy: szewski, piekarski, krawiecki i kuśnierski. Ponadto przy kościele była szkoła w domu murowanym i szpital dla 10 ubogich, a w połowie XVII wieku powstało na Czwartku „Stowarzyszenie, czyli Bractwo Muzyków Różnych Instrumentów Używających”. W późniejszych latach Czwartek był wielokrotnie niszczony, jako że nie posiadał umocnień obronnych. Jedynie kościół jest zachowanym do dziś elementem historycznej zabudowy. Pod koniec XIX wieku pojawiły się na Czwartku kamienice czynszowe i zabudowania o charakterze dworkowym, jednak zostały one rozebrane podczas II wojny światowej.
(Źródło wikipedia)