Lublin, cmentarz przy ul. Lipowej – Aleja Zasłużonych

Na lubelskim cmentarzu przy ul. Lipowej znajduje się symboliczna mogiła mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” i jego sześciu podkomendnych straconych 7 marca 1949 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Kpt. Stanisław Łukasik „Ryś” (1918-1949) – ur. w Lublinie, w latach 1933-1939 pełnił służbę jako podoficer zawodowy WP. W składzie 23. pułku piechoty brał udział w kampanii polskiej 1939 r. W konspiracji od listopada 1939 r., a od stycznia 1944 r. dowódca oddziału lotnego w Obwodzie AK Lublin-Powiat. Po wkroczeniu Sowietów aresztowany, zbiegł z aresztu w marcu 1945 r. Od tego momentu dowódca oddziału partyzanckiego, wchodzącego od czerwca 1945 r. w skład zgrupowania oddziałów DSZ-WiN „Zapory”. Od maja 1946 r. pełnił również funkcję dowódcy oddziałów partyzanckich Obwodu WiN Lublin-Powiat. Nie ujawnił się w 1947 r. Aresztowany w Nysie 16 września 1947 r. i skazany na karę śmierci. Por. Edmund Tudruj „Mundek” (1923-1949) – urodził się w Stasinie, w konspiracji od lata 1943 r. Od stycznia 1944 r. w oddziale partyzanckim Stanisława Łukasika „Rysia”. W październiku 1944 r. aresztowany przez NKWD i wywieziony do ZSRS. Na początku 1946 r. powrócił do Polski. Od czerwca 1946 r. dowódca drużyny w oddziale „Rysia”. Nie ujawnił się w 1947 r. kontynuując walkę w oddziale Juliana Rejmaka „Julka”. Aresztowany w Nysie 16 września 1947 r. i skazany na karę śmierci. Por. Roman Groński „Żbik” (1926-1949) – ur. w Kraśniku, od marca 1944 r. w oddziale AK H. Dekutowskiego „Zapory”. Od maja 1946 r. dowódca grupy specjalnej (likwidacyjnej) żandarmerii „3/IV” zgrupowania partyzanckiego „Zapory”, a od stycznia 1947 r. dowódca plutonu. Nie ujawnił się. Aresztowany w Nysie 15 września 1947 r. i skazany na karę śmierci. Por. Jerzy Miatkowski „Zawada” (1923-1949) – ur. w Warszawie, od 1943 r. w Armii Krajowej. Był uczestnikiem powstania warszawskiego. Po upadku powstania trafił do niemieckiego obozu jenieckiego Stalag 344 Lamsdorf. Do Polski powrócił w grudniu 1945 r. W styczniu 1946 r. dołączył do patrolu Jana Szaliłowa „Renka” należącego do oddziału WiN „Zapory”. W lipcu 1946 r. mianowany adiutantem „Zapory”. Ujawnił się w kwietniu 1947 r. i zamieszkał w Warszawie. Aresztowany w Nysie 15 września 1947 r. i skazany na karę śmierci. Por. Arkadiusz Wasilewski „Biały” (1925-1949) – ur. w Sterdyniu, od 1944 r. żołnierz oddziału partyzanckiego Stanisława Łokuciewskiego „Małego”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej powołany do wojska i skierowany do Centrum Wyszkolenia KBW skąd zdezerterował w maju 1945 r. Od czerwca w zgrupowaniu oddziałów DSZ „Zapory”. Aresztowany w grudniu 1945 r. i więziony do września 1946 r. Po wyjściu na wolność powrócił do konspiracji. Od stycznia 1947 r. członek plutonu Jana Szaliłowa „Renka”. Nie ujawnił się. Aresztowany w Nysie 15 września 1947 r. i skazany na karę śmierci. Por. Tadeusz Pelak „Junak” (1922-1949) – ur. w Wilkołazie, od 1941 r. w ZWZ, później w AK na placówce Łubki (pow. puławski). Od 1943 r. w oddziale dyspozycyjnym Mieczysława Lorenca „Szmerlinga”, a od maja 1945 r. podkomendny Aleksandra Sochalskiego „Ducha” ze zgrupowania DSZ „Zapory”. Ujawnił się w 1945 r., jednak nadal prowadził skrzynkę kontaktową na oddziały WiN „Zapory”. Aresztowany przez MO w Wilkołazie, w czasie ucieczki ranił milicjanta. Ukrywał się do amnestii z 1947 r. Aresztowany w Nysie 15 września 1947 r. i skazany na karę śmierci. O godz. 19.00, strzałem w potylicę, st. sierż. Piotr Śmietański najpierw pozbawił życia Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”, następnie w pięciominutowych odstępach ginęli kolejno: „Ryś”, „Żbik”, „Mundek”, „Junak” oraz „Biały” i „Zawada”. Ich ciała zostały potajemnie pochowane w nieznanym przez kilkadziesiąt lat miejscu. W związku z tym, w 1999 r. Środowisko AK-WiN „Zaporczyków” przy Zarządzie Okręgowym Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Lublinie postanowiło wybudować symboliczną mogiłę mjr. cc Hieronima Dekutowskiego „Zapory” i jego sześciu podkomendnych. Pomnik, którego uroczyste odsłonięcie nastąpiło 30 maja 1999 r., zlokalizowano w Lublinie na Alei Zasłużonych cmentarza przy ul. Lipowej (obok symbolicznej mogiły gen. Kazimierza Tumidajskiego „Marcina” - dowódcy Okręgu Lublin AK).

Skrzyneczka - pojemnik z magnesm,po prawej stronie obiektu.

Powodzenia .