SKRZYNKA:

Koordy prowadzą do zachowanego i odnowionego schronu obrońców elektrowni.

OPIS MIEJSCA:

Elektrownia została wybudowana w latach 1903-1905 przez paryską firmę Compagnie d’Electricite Varsovie, która posiadała koncesję od 1904 roku. Elektrownia, uruchomiona w listopadzie 1904 roku, dysponowała własnym ujęciem wody z Wisły, szesnastoma kotłami oraz pięcioma turbozespołami, z których największy miał moc 4000 kW. Dowóz materiałów do elektrowni zapewniała wybudowana w 1923 roku bocznica kolejowa biegnąca od Dworca Kowelskiego wzdłuż bulwarów wiślanych aż do elektrowni. W 1915 roku firma została podporządkowana magistratowi, a w 1918 roku państwu. W latach 1922-1924 elektrownię rozbudowano i zmodernizowano, by produkować około 52 mln kWh energii – powstał wtedy m.in. budynek biurowo-techniczny od strony Wybrzeża Kościuszkowskiego.

W latach 1937-1939 elektrownia ponownie została zmodernizowana, zamontowano w niej wtedy turbozespół o mocy 32 MW, rozebrano także wysoki komin. Podczas kampanii wrześniowej zabudowania elektrowni zostały silnie uszkodzone, prowizorycznie odtworzono je na potrzeby dalszej produkcji prądu dla miasta. Podczas okupacji na terenie elektrowni powstał schron wartowniczo-obserwacyjny o wymiarach 4 na 3 metry.

Ciekawostką jest iż w czasie powstania warszawskiego teren elektrowni powstańcy zdobyli już 1 sierpnia, potem na jej terenie zbudowano powstańczy wóz bojowy „Kubuś” (obecnie będący w muzeum powstania warszawskiego) – użyto do niego części z przedwojennej fabryki Chevroleta znajdującej się w rotundzie na Dynasach. Toczyły się tutaj zacięte walki, elektrownia była bombardowana, jednak wciąż wytwarzała prąd dla walczącego miasta. Walki szczególnie nasiliły się we wrześniu i wobec przewagi niemieckiej siły powstańcze zmuszone były opuścić elektrownię 5 września.

Elektrownię wyłączono z użytkowania w 2003 roku. Głównie z powodu budowy mostu świętokrzyskiego zaczęto wyburzać część budynków już około roku 2000. W styczniu 2006 roku teren przejęła firma Menolly Poland, która odrestauruje najcenniejsze obiekty na terenie elektrowni, chronione przez konserwatora zabytków, a na pozostałym terenie wybuduje osiedle mieszkaniowe Nowe Powiśle według projektu Stefana Kuryłowicza. Wśród chronionych obiektów są rozdzielnia 35 kV, rozdzielna 5/15 kV, podziemny zbiornik wody (keson), hala maszyn, kotłownia nr 2 oraz zespół podziemnych bunkrów z okresu II wojny światowej. Ich rewitalizacja powinna rozpocząć się w 2011 roku.

Od siebie dodam, że zanim zaczęła się budowa osiedla, teren elektrowni można było swobodnie zwiedzić, schrony jak i podziemny zbiornik robią wrażenie.

więcej informacji :

Warszawikia