Źródło Spod Brzozy usytuowane jest na terenie Parku Krajobrazowego
„Orlich Gniazd”, w sąsiedztwie drogi z Myszkowa do Złotego Potoku i
Janowa. Na podstawie rozporządzenia wojewody śląskiego z dnia 30 lipca
2004 roku (Dz. Urz. Woj. Śl. nr 74 z 2004 r., poz. 2177) zostało uznane
za pomnik przyrody nieożywionej. W celu ochrony źródła o szczególnym
znaczeniu dla krajobrazu ochroną prawną objęty jest główny wypływ wraz
z otoczeniem.
Wypływ położony jest na wysokości około 340 m
n.p.m., w strefie progu górnojurajskiego (kuesty), w dolinie głęboko
wciętej w obszar Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Woda źródlana, w
ilości 20-50 l/s odpływa meandrującą strugą w kierunku Żarek, gdzie
łączy się z wodami z innego źródła wypływającego w Żarkach: słynnego
źródła w Leśniowie. Od tego miejsca potok nosi nazwę Leśniówka
(prawobrzeżny dopływ Warty w dorzeczu Odry). Bardzo rzadko notuje się
wysychanie głównego źródła. Kiedy to następuje, struga zasilana jest
źródłami usytuowanymi w korycie, ok. 50 m poniżej źródła Spod Brzozy.
Nazwa
źródła pochodzi od charakterystycznej podwójnej brzozy, spod której
woda wypływała ze szczelin w wapieniach. W wyniku cofania się niszy
źródliskowej, pod wpływem erozji wstecznej, brzoza ta została silnie
podcięta (wypływ następował spod korzeni drzewa). W 2004 roku
symboliczną brzozę wycięto.
Mimo położenia w sąsiedztwie
miejskiej zabudowy Żarek, wypływ wraz z otoczeniem zachował prawie
naturalny charakter - położony jest wśród łąk i zadrzewień
nadrzecznych. Pod tym względem źródło to należy do wyjątkowych na
Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.
Źródełko małe, ale urokliwe. Czasami płynie stąd więcej wody, czasami prawie że wysycha. Miejsce fajne żeby na chwilę się zatrzymać i odpocząć. W pobliżu źródełka tablica informacyjna.
Do kesza da się dojechać polną drogą, można też zatrzymać się na pobliskiej szosie i dojść dosłownie 100 metrów. Kesz ukryty parę metrów od źródełka w dużym drzewie tak jak wskazują kordy.
Pozdrawiamy
Art_noise i Reniusia