Historia

Na początku sierpnia 1920 - po przegranej przez wojska polskie bitwie nad Narwią i Bugiem - głównym celem bolszewickiej ofensywy stało się rozbicie sił polskich na północnym Mazowszu, a następnie zdobycie przepraw i sforsowanie Wisły na linii od Włocławka do Dobrzynia i między Płockiem a Wyszogrodem, a w konsekwencji przejęcie kontroli nad rzeką i linią kolejową warszawsko-bydgoską, którymi płynęło zaopatrzenie dla Warszawy w broń, amunicję i żywność.

W ramach przygotowań do obrony przez stronę polską, we Włocławku zaprojektowano budowę dużego przedmościa, które miało być obsadzone załogą w sile co najmniej dywizji. Przedmoście kształtem przypominało łuk o promieniu około 5 km i długości około 18 km.
Na lewym brzegu Wisły zaprojektowano ufortyfikowanie wylotu mostu, który zgodnie z wytycznymi miał być przygotowany do spalenia lub wysadzenia.
Most został zaminowany, ale brakowało urządzenia do detonacji ładunku wybuchowego.

Widok na most i lewobrzeżną część miasta z przyczólkiem

Decydujący atak na przedmoście bolszewicy rozpoczęli 16 sierpnia o godz. 12:00. Po szybkim przełamaniu linii obrony słabszych liczebnie oraz słabo wyszkolonych i zaopatrzonych wojsk polskich, ok godz. 13:30 opanowali przyczółek mostu na prawym brzegu Wisły (zobacz OP96EX Most przez Wisłę - prawy przyczółek).
Gdy zaobserwowano na moście uciekających polskich żołnierzy i ścigających ich bolszewików, wojska zgromadzone na lewym brzegu rozpoczęły bezładny odwrót, a w mieście wybuchła panika. Dowództwo obrony miasta podjęło jednak działania, aby opanować sytuację i czasowo zawiesiło decyzję o zniszczeniu mostu. Udało się zebrać grupy żołnierzy i zorganizować prowizoryczną obronę. Szybko utworzono kilka punktów ogniowych, z których ostrzeliwano przeciwnika przy każdej jego próbie wejścia na most. Punkty te były zlokalizowane m.in. w pałacu biskupim (zobacz OP96C4 Pałac biskupi we Włocławku), w domu przy ul. Gdańskiej 1, przy ul. Bulwarowej (obecnie bulwary im. Marszałka Piłsudskiego), przy fabryce Bohma (obecnie Delecta na rzeką Zgłowiączką).

Wobec trudnej sytuacji o godz. 14 dowództwo podjęło ostateczną decyzję o wysadzeniu mostu. Realizacji tej trudnej misji podjął się ppor. rez. Cichocki wraz z 8 ochotnikami. Po dotarciu w okolice mostu ochotnicy wytoczyli ze sklepu ze smołą przy ulicy Gdańskiej dwie beczki, następnie pod ostrzałem karabinowym wtoczyli je na most i oczekiwali bolszewickiego ataku. Ostatecznie mostu nie podpalono, gdyż w efekcie twardej polskiej obrony bolszewicy nie podejmowali prób wejścia na przeprawę.

Bolszewicy zaplanowali atak na most na godz. 21:00. Po silnym ostrzale na most rzucono dość duże siły. Wtedy do ppor. Cichockiego przysłano rozkaz: "Spalić natychmiast!". Na most wtoczono dodatkową beczkę z benzyną, ochotnicy dotarli do ósmego przęsła przeprawy i podpalili zawartość beczek. Po pewnym czasie części metalowe konstrukcji nie wytrzymały pod palącym się drewnem i most się zawalił.

Most po spaleniu i zawaleniu w sierpniu 1920

Spalenie mostu pokrzyżowało plany bolszewikom. Rano 17 sierpnia 1920 rozpoczęli przygotowania do sforsowania Wisły na tratwach - skonfiskowali z pobliskich gospodarstw rolnych wszystkie drzwi od stodół w celu budowy tratw. Jednak sytuacja zmieniła się na korzyść strony polskiej - w związku z klęską swoich oddziałów pod Warszawą i nad Wieprzem, dowództwo wojsk bolszewickich zaniechało szturmowania Włocławka, pozostawiło w okolicy miasta jeden batalion strzelców, a główne siły skierowało do ataku na Płock.

Opracowanie np: Dziki Tomasz, Włocławek 1920 W obronie Wisły, wyd. Bellona 2018
Fotografie ze zbiorów Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku oraz własne.

O miejscu

ulica Gdańska - odwzorowany brukiem fragment ulicy prowadzący do wcześniejszego drewnianego mostu łyżwowego

ulica Gdańska - dojazd do mostu wysokowodnego prowadził w miejscu trawnika; po prawej dom Gdańska 1, w którym było jedno ze stanowisk ckm

O keszu

Magnetyk w rozmiarze mini. Pojemnik zawiera ołówek.
Proszę zachowywać dużą ostrożność przy podejmowaniu - jest to okolica spacerowa mocno uczęszczana rekreacyjnie, zwłaszcza w weekendy.

Kesz należy do cyklu skrzynek mających upamiętnić setną rocznicę wojny polsko-bolszewickiej z 1920 roku oraz przybliżyć przebieg ówczesnych walk we Włocławku i okolicach.
Kesze z cyklu są oznaczone numerami dla zachowania ciągłości opisu oraz chronologii występowania związanych z nimi zdarzeń. Numeracja ta nie ma jednak znaczenia przy szukaniu - masz pełną dowolność co do wyboru kolejności ich podejmowania.