Historia

Na początku sierpnia 1920 - po przegranej przez wojska polskie bitwie nad Narwią i Bugiem - głównym celem bolszewickiej ofensywy stało się rozbicie sił polskich na północnym Mazowszu, a następnie zdobycie przepraw i sforsowanie Wisły na linii od Włocławka do Dobrzynia i między Płockiem a Wyszogrodem, a w konsekwencji przejęcie kontroli nad rzeką i linią kolejową warszawsko-bydgoską, którymi płynęło zaopatrzenie dla Warszawy w broń, amunicję i żywność.

W ramach przygotowań do obrony przez stronę polską, we Włocławku zaprojektowano budowę dużego przedmościa, które miało być obsadzone załogą w sile co najmniej dywizji. Przedmoście kształtem przypominało łuk o promieniu około 5 km i długości około 18 km.
Na lewym brzegu Wisły zaprojektowano ufortyfikowanie wylotu mostu, który zgodnie z wytycznymi miał być przygotowany do spalenia lub wysadzenia.
Most został zaminowany, ale brakowało urządzenia do detonacji ładunku wybuchowego.

Most (po odbudowie - lata 30. XX w)

Decydujący atak na przedmoście bolszewicy rozpoczęli 16 sierpnia o godz. 12:00. Na odcinku zachodnim prawym oddziały bolszewickie przełamały linie obrony słabszych liczebnie oraz słabo wyszkolonych i zaopatrzonych wojsk polskich i zaczęły kierować się na most na Wiśle. Nie powstrzymał ich także kontratak kompanii kolejowej pod dowództwem ppor. Michała Lubicz-Sawickiego (jedynie 78 żołnierzy). Bolszewicy zdołali również przełamać polskie pozycje na odcinku południowo-zachodnim (lewym), tuż przy brzegu Wisły (zobacz OP96L8 Mogiła obrońców 1920 i cmentarz ewangelicki z XVIII w.). W efekcie tych działań zmusili załogę zachodniej części przedmościa do bezładnego odwrotu i zagrozili mostowi na Wiśle.

Dowództwo wschodniego odcinka obrony zbyt późno zorientowało się w zaistniałej sytuacji przełamania linii obrony na odcinku zachodnim i dopiero ok. godz 13:00 zarządziło odwrót, by uniknąć okrążenia. W trakcie odwrotu polskie oddziały poniosły ciężkie straty. Tylko nielicznym żołnierzom udało się dotrzeć do mostu i uciec na lewy brzeg Wisły.
W efekcie krwawych walk, które trwały ok. półtorej godziny (12:00-13:30) przedmoście włocławskie oraz przyczółek mostu na prawym brzegu Wisły zostały zdobyte przez bolszewików.

Opracowanie np: Dziki Tomasz, Włocławek 1920 W obronie Wisły, wyd. Bellona 2018
Fotografie ze zbiorów Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku oraz własne.

Most po spaleniu i zawaleniu w sierpniu 1920. W tle widoczny zniszczony pałac biskupi.

O miejscu

Waypoint parkingowy nr 1 wskazuje obecny koniec ul. Mostowej.

Historycznie ulica biegła dalej przez przyczółek starego mostu - zachował się częściowo stary nasyp, z elementami infrastruktury (kamienne schody), na którym opierała się konstrukcja przyczółka, przechodząca dalej łukiem w prawo w konstrukcję mostu. Pozostałości betonowych fundamentów podpór starego mostu można jeszcze odnaleźć w terenie, ale okolica została mocno "zdewastowana" przy budowie wału przeciwpowodziowego oraz ogrodzenia i infrastruktury portu zimowego.

Most - widoczny układ przyczółka (1937 - widoczna budowa mostu stalowego)

Idąc ścieżką po nasypie dojdziesz do wyraźnie zaznaczonego w terenie jego końca - miejsca, gdzie zaczynala się konstrukcja mostu. Odbij lekko w lewo i przy rogu ogrodzenia przejdź na wał. Możesz iść w prawo "na dziko" lub przejść pod mostem stalowym i zejść z wału po schodach po drugiej jego stronie.

Waypoint parkingowy nr 2 wskazuje miejsce do parkowania na ul. Cysterskiej u wylotu ul. Zjazdowej. Dojście z tego miejsca ścieżką wzdłuż ogrodzenia studni i nasypu mostu do schodów na wale jest krótsze, szybsze, ale mniej ciekawe.

Stojąc na kordach masz przed sobą wystające z wody pozostałości filarów mostu. Dokładnie na wprost na drugim brzegu widać wylot ulicy Gdańskiej, gdzie mieścił się lewy przyczółek mostu (zobacz OP96EW Most przez Wisłę - lewy przyczółek), z pałacem biskupim po prawej i domem z adresem Gdańska 1 po lewej stronie.

Stan obecny - pozostałości konstrukcji podpór mostu

O keszu

Klipsiak 500ml. Pojemnik zawiera ołówek, pomieści też krety. Zamykaj pojemnik szczelnie i zabezpieczaj przy odkładaniu tak jak go zastała/eś, żeby następni poszukiwacze nie musieli go gonić do Gdańska ;-)
Kesz jest umieszczony na terenie zalewowym. Przy ostatnio często występujących warunkach suszy ciężko to sobie wyobrazić, ale w czasie dawniejszych roztopów wiosennych lub w innych sytuacjach powodzionych woda zalewała cały teren i sięgała do korony wału. Z kolei zimą utrudnieniem może być kra wyrzucona na brzeg rzeki. Z tych powodów oraz ze względu na bezpośrednią bliskość brzegu rzeki zalecam znacznie zwiększony nadzór nad nieletnimi keszerami i zachowanie szczególnej ostrożności przy podejmowaniu kesza. Oznaczam go także odpowiednim atrybutem.
Masz wątpliwości lub warunki pogodowe nie sprzyjają - odpuść!!!

Uwaga:
Jeżeli poziom Wisły na wodowskazie WŁOCŁAWEK (152190030) przekracza 350 cm - kesz może być niedostępny.

Kesz należy do cyklu skrzynek mających upamiętnić setną rocznicę wojny polsko-bolszewickiej z 1920 roku oraz przybliżyć przebieg ówczesnych walk we Włocławku i okolicach.
Kesze z cyklu są oznaczone numerami dla zachowania ciągłości opisu oraz chronologii występowania związanych z nimi zdarzeń. Numeracja ta nie ma jednak znaczenia przy szukaniu - masz pełną dowolność co do wyboru kolejności ich podejmowania.