Zespół jaskiń położony w górach Sierra de Almijara, w okolicach miejscowości Nerja w prowincji Malaga w hiszpańskiej Andaluzji. Stanowisko archeologiczne. Kompleks liczy łącznie 7219 m długości, i składa się z położonych na trzech poziomach galerii, przy różnicy poziomów pomiędzy poszczególnymi partiami dochodzącej do 68 m². Został odkryty przypadkiem w dniu 12 stycznia 1959 r. przez grupę chłopców szukających nietoperzy. W trakcie prac archeologicznych odkryto sekwencję warstw obejmującą poziomy górnopaleolityczne, chalkolityczne i neolityczne, aż do epoki brązu. Wykopaliska dostarczyły licznych znalezisk kamiennych i kościanych narzędzi oraz ceramiki. Znaleziono także liczne pochówki ludzkie z różnych okresów historycznych, z których najstarsze mogą pochodzić z okresu kultury solutrejskiej.
Jaskinia była zasiedlona przez ludzi od ok. 25 tys. lat p.n.e., początkowo jedynie epizodycznie, o czym świadczą ślady pobytu hien jaskiniowych. Od ok. 21 tys. lat p.n.e. osadnictwo przyjmuje charakter stały, pojawiają się pierwsze ślady sztuki figuralnej. Ówczesna ludność żywiła się rybami i ssakami morskimi, mięczakami i fauną leśną. W okresie neolitu pojawia się hodowla zwierząt i ceramika, a tereny wokół jaskini były użytkowane dla celów rolniczych.
W jaskiniach znajdują się liczne nacieki jaskiniowe, w tym największy na świecie stalagmit o wysokości 32 metrów. Obecnie każdego roku w Cueva de Nerja odbywa się festiwal muzyki poważnej.
Jaskinia podzielona jest na dwie główne części, znane jako Nerja I i Nerja II. Nerja I obejmuje galerie, które są otwarte dla publiczności, ze stosunkowo łatwym dostępem poprzez schody i betonowe ścieżki, aby umożliwić turystom poruszanie się bez problemu w jaskini. Nerja II, która nie jest otwarta dla publiczności, obejmuje Górną Galerię odkrytą w 1960 roku i nową Galerię odkrytą w 1969 roku.
=====
malowidła naskalne
W lutym 2012 r. ogłoszono, że w jaskiniach Nerja odkryto malowidła naskalne datowane na 42 tys. lat, co uczyniłoby je najwcześniejszymi ludzkimi obrazami, jakie kiedykolwiek znaleziono. Co więcej, nie ma śladów ludzi z tego okresu, co doprowadziło do konkluzji, że obrazy zostały stworzone przez Neandertalczyków.
Według Jose Luisa Sanchidriana z Cordoba University, który prowadzi badania w Cueva de Nerja od pięciu lat, malowidła w jaskini mogą być znacznie młodsze niż wcześniej sądzono. Nowa metoda datowania wapnia określiła wiek malowideł na 20 000 lat; oznaczałoby to, że mogły być stworzone dopiero przez homo sapiens, a nie Neandertalczyków. Wyniki badań Sanchidrian opublikował w Journal of Archaeological Science, ale Neandertalczycy już się utrwalili w przekazie dla turystów.
=====
informacje praktyczne
- otwarte: codziennie, z wyjątkiem 1 stycznia i 15 maja
 > okres letni: 09:00-17:30 (lipiec, sierpień oraz czwartek, piątek i sobota Wielkiego Tygodnia)
 > okres zimowy: 09:00-15:00
- wstęp (2018): 10€ (wizyta z audio-przewodnikiem); inne bilety wstępu oraz usługi; w każdy poniedziałek, od 9:30 do 13:30, wejście do jaskini jest bezpłatne (do momentu wyczerpania limitu 20 osób co pół godziny) - konieczne jest pobranie biletów w kasie, a opłata wówczas obejmuje tyko udostępnienie audio-przewodnika (2€)

- wstęp (2019): 12€ (wizyta z audio-przewodnikiem); codziennie od poniedziałku do piątku, o godz. 9.30 - bezpłatne wejście do jaskini, konieczne jest zarezerwowanie biletu przez Internet i opłata za udostępnienie audio-przewodnika (1€)
- parking: w obrębie zespołu, zamykany wraz z całym obiektem, albo leśny, na lewo od bramy wjazdowej