Szczupak to król słodkowodnych drapieżników, przedmiot marzeń początkujących wędkarzy i powód do dumy doświadczonych kolegów po kiju. Złowienie pierwszego szczupaka zawsze jest dużym przeżyciem i niejako nobilituje wędkarza. Rzecz ciekawa, że na ogół szybko zapomina się o złowionych sumach, sandaczach, węgorzach, leszczach, a szczupaki jednak się pamięta. Jeden z naszych znajomych wędkarzy świetny spinningista, znakomicie wyspecjalizowany w połowach szczupaków ma w swoim domu kilkadziesiąt wyprawionych łbów tej ryby i o każdym potrafi opowiedzieć niemal całą historię. Kiedy i gdzie złowiony, w jakich warunkach, ba! dokładnie pamięta przebieg walki z rybą.

Co tak wędkarzy ciągnie do szczupaka? Dlaczego ta właśnie ryba uchodzi za najcenniejsze wędkarskie trofeum? Nie jest to przecież ryba zbyt smaczna. Sum czy sandacz są nieporównywalnie lepsze. A jednak, tak naprawdę podniecają nas właśnie szczupaki. Rzecz chyba w tym, że wędkarstwo to przede wszystkim sportowa pasja. I niekoniecznie chodzi tu o zawody, punkty, miejsca. Urok wędkowania polega na rywalizacji, ale nie z kolegami po kiju, a z rybą właśnie. Szczupak to godny przeciwnik. I może dlatego ta właśnie ryba tak nas fascynuje. Nie zawsze udaje się wędkarzowi wygrać ze szczupakiem, choć na pozór wszystkie atuty ma on w swoim ręku. I na tym między innymi także polega urok wędkowania. Przegrana bywa czasem atrakcyjniejsza od pospolitego zwycięstwa.

Szczupak to ryba silna i przebiegła, walcząca do ostatka. Takie zaskakująco inteligentne skrzyżowanie mięśni z zębami. Szczupak ma duży, uzbrojony w mocne zęby pysk, co pozwala mu chwytać i pożerać niewiele mniejsze od niego ofiary. Barwa tej ryby na ogół "maskująca", czyli dostosowana do otoczenia. Z tym, że osobniki starsze są na ogół ciemniejsze - szaro - lub czarno-zielone. Młode to tak zwane szczupaki zielone, w kolorze podwodnej roślinności, z żołtymi cętkami. Dość wyraźne różnice zachodzą w wyglądzie szczupaków zyjących w rzekach i jeziorach. Rzeczne są smuklejsze i dłuższe, jeziorowe - krępe, o zwartej, silnej budowie. Jeślibyśmy porównali dwa szczupaki o tej samej długości z rzeki i jeziora, to ten drugi zawsze będzie znacznie cięższy.

Szczupak jest drapieżnikiem o niebywale rozwiniętym instynkcie chwytania pokarmu. Nawet gdy jest najedzony do syta, rozleniwiony i prawie odrętwiały, nie podaruje sobie przepływającej ryby. Jeśli ją wyczuje, skoczy do ataku. Celowo użyliśmy słowa "wyczuje". Bo szczupak posługuje się nie tyle wzrokiem czy węchem, co czułym narządem linii bocznej. Jeśli wyczuwa przynętę linią boczną, reaguje niemal odruchowo. Wzrok jest u szczupaka zmysłem drugorzędnym. Choć nieprawdą jest - jak sądzą niektórzy - że szczupak, to prawie ślepa ryba.
Na ogól przebywa w strefach przybrzeżnych jezior i rzek, polując na zdobycz z zasadzki. Zaczaja się w roślinach, między kamieniami i atakuje błyskawicznym skokiem. Gdy spudłuje, co mu się dosyć często zdarza, wraca do swojej kryjówki. Raczej nie decyduje się na ściganie ofiary. Choć niekiedy zdarzają się takie przypadki.
Najintensywniej żeruje wczesną wiosną i jesienią. Utarło się mniemanie, że szczupak to samotnik, prowadzący osiadły tryb życia. Zamieszkuje w wybranym rejonie i rzadko podejmuje dłuższe wędrówki. Okazuje się, że nie są to opinie pewne. Z badań, które przeprowadzali w ostatnich latach niemieccy ichtiologowie wynika, że młode szczupaki chętnie łączą się w niewielkie grupy i zgodnie polują razem. Trzymają się na ogół jednego rejonu i nie wypływają poza swoje terytorium. Grasują na obszarze około 100 m kwadratowych. Natomiast starsze okazy o długości większej niż 75 cm prowadzą ściśle samotniczy tryb życia. Często jednak z bliżej nie wyjaśnionych przyczyn podejmują dalekie, nawet wielokilometrowe wędrówki.
Badania nad odżywianiem się szczupaków przyniosły wiele zaskakujących rezultatów. Głównym pożywieniem licznej grupy szczupaków z jezior były okonie i płotki. Ale znaleziono w żołądkach szczupaków także raki, małże, owady, a nawet węgorze i ptaki. Badania potwierdziły, że drapieżniki te mają dobry wzrok i potrafią precyzyjnie odróżniać nie tylko kształty, ale także odcienie barw. Najlepiej spostrzegają kolor złoty i srebrny. Ale do ataku najskuteczniej prowokuje je połączenie koloru złotego z zielonym. Przeprowadzono także eksperymenty polegające na podawaniu szczupakom pokarmów w ciemności. Brak światła absolutnie im nie przeszkadzał. Dzięki organowi linii bocznej doskonale lokalizowały przynętę.