Przy ulicy Bocznej Lubomelskiej 4/6 stoi budynek, który jest nieco zagubiony pomiędzy otaczającymi go domami. Z bliska nie rzuca się jakoś bardzo w oczy. Może jakiś przechodzień idący od Wieniawskiej ul. Leszczyńskiego w dół zwróci uwagę na to, że dom ten troszkę odstaje od reszty.
Ale raczej mało kto zdaje sobie sprawę z tego, jak ważnym świadkiem historii jest ten budynek. Zbudowany w latach 30tych dom składał się z dwóch niezależnych od siebie części. Pierwsza należała do współwłaściciela największej apteki w Lublinie, mieszczącej się w dzisiejszym hotelu Europa - Gustawa Haberlau. Druga część domu do jego zięcia i córki - Witolda (również farmaceuty) i Ireny Łobarzewskich. Architektem willi był Tadeusz Witkowski "odpowiedzialny" za wiele modernistycznych budynków w Lublinie, które do chwili obecnej mogą być wspaniałą wizytówką naszego miasta.
Aptekarska rodzina zamieszkała w domu na dwa lata przed wybuchem II wojny światowej. Długo jednak nie nacieszyła się willą: Hitlerowcy utworzyli niemiecką dzielnicę pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Spokojną, Leszczyńskiego oraz Czechowską. Dla Polaków była niedostępna.
Do willi wprowadził się Odilo Globocnik - zbrodniarz wojenny, funkcjonariusz niemieckich hitlerowskich organizacji NSDAP i SS, dowódca SS i policji na Dystrykt Lublin Generalnego Gubernatorstwa, SS-Gruppenführer und Generalleutnant der Polizei / Staatssekretär / Gauleiter a.D.
Biografię tego przyjemniaczka w wersji skróconej można znaleźć tutaj, w wersji nieco rozbudowanej- tutaj. Dość powiedzieć, że był odpowiedzialny z budowę co najmniej trzech obozów zagłady: Bełżca, Sobiboru i Treblinki, a także Majdanka (który jednak był głównie obozem koncentracyjnym). Był odpowiedzialny także za szeroko zakrojoną akcję likwidacji polskiej inteligencji (Akcja A-B), a od lata 1941 r. zgodnie z rozkazem Himmlera został mianowany "pełnomocnikiem dla zorganizowania placówek SS i policji na nowych obszarach wschodnich", które miały spełnić funkcję "osiedli całych rodzin funkcjonariuszy SS i policji".
Globocnik był ogarnięty wizją kolonizacji Lubelszczyzny ze względu na urodzajne gleby. Dystrykt lubelski miał stać się wielkim obszarem osiedleńczym, na który zostaną sprowadzeni Niemcy mieszkający do tej pory w Bułgarii, Besarabii oraz Jugosławii.
W maju 1945 Globocnik, aresztowany na terenie austriackiej Karyntii przez Brytyjczyków, popełnił samobójstwo.
Pomimo iż po wojnie willa stała się łupem szabrowników, ocalało łóżko Globocnika, jego szafa i karnisz. Szczegółowy reportaż z wizyty w tej willi znajdziecie tutaj.
W trakcie II wojny światowej, w willi przy Bocznej Lubomelskiej 4/6 nocował m.in. Heinrich Himmler. Po opuszczeniu Lublina przez Niemców willa z Bocznej Lubomelskiej nie od razu wróciła w ręce aptekarskiej rodziny.
Wcześniej zdążyła zapisać się jeszcze w historii polskiej kinematografii. To właśnie w Lublinie powstał pierwszy powojenny film. Wytwórnia filmowa wprowadziła się do willi Globocnika. Warunki do tego typu działalności nie były wcale kiepskie - ciemne piwnice doskonale nadawały się do wywoływania negatywów. Po wyjeździe z Lublina filmowców (wśród których był Aleksander Ford, późniejszy reżyser "Krzyżaków") w willi urządzono kasyno oficerskie. Rodzina aptekarzy cały czas próbowała jednak znów zamieszkać w odebranym im domu. Rozwiązanie znalazł Witold Łobarzewski. Wymyślił, że to idealne miejsce na wytwórnię leków, a ponieważ tych po wojnie brakowało, do tego pomysłu udało im się przekonać władze.
I tak właśnie rodziła się Polfa Lublin, producent sprzętu i materiałów medycznych.
Obecnie willa należy ciągle do rodziny aptekarzy, mieści się tam też palarnia kawy. O ile się orientuję, pomieszczenie dla klientów palarni to dawny salon Globocnika.
Jednak historia tego kesza jest także związana z Polskim Państwem Podziemnym. Jak to mówią najciemniej jest pod latarnią ;-)
Przy okazji kesza chciałbym zaprowadzić Was w dwa miejsca: pod nieistniejący już dzisiaj adres Leszczyńskiego 1, gdzie mieściła się redakcja jednego z pierwszych konspiracyjnych pism: "Biuletynu Polskiego" (październik 39 - kwiecień 40). Redaktorem Naczelnym był Stefan Skoczylas.
Obecnie w tym miejscu jest puste pole, ale dzięki temu można obserwować willę Globocnika w całej okazałości.
Drugi adres to Leszczyńskiego 16, gdzie pod koniec października 1939 w mieszkaniu Tadeusza Kozłowskiego odbyła się pierwsza odprawa Chorągwi Lubelskiej Szarych Szeregów.
A żeby zachęcić Was do zobaczenia tych dwóch miejsc, do zaliczenia kesza potrzebne będzie hasło, ale o tym poniżej ;-)
Kesz to tutka po pluszu, ukryta na kordach (+/- 3.5 m). W razie czego spojler albo/i podpowiedź pomogą.
Uwaga #1: W pobliżu Sąd Rejonowy oraz budynki Uniwersytetu Przyrodniczego, nie mówiąc już o domach prywatnych i domu noclegowym KULu. Ogólnie - dużo ludzi w ciągu dnia.
Szczególnie denerwujący jest portier w sądzie, który chyba całe dnie spędza na papierosie przed budynkiem.
Proszę o zastosowanie starej keszerskiej zasady ZERO:
Z- znajdujemy i zabieramy
E- ewakuujemy się z dala od miejscówki (najlepiej w stronę ul. Leszczyńskiego)
R- radujemy się , wpisujemy nicka
O- odkładamy na miejsce
ZERO śladów, podejrzeń i dziwnych ruchów. Powinno to przedłużyć żywotność kesza.
Do kesza potrzebne będzie hasło! Jak je zdobyć?
Po dokonaniu wpisu, przejdź ul. Leszczyńskiego w dół. Po drodze miniesz kamienicę Leszczyńskiego 16, gdzie tworzono Szare Szeregi w Lublinie. Dojdź aż do kamienicy Leszczyńskiego 26.
Znajdź wielką czerwoną strzałkę z napisem "ubezpieczenia". Wskazuje ona na reper (gwóźdź mierniczy) z 1919. Taki mały smaczek urbanistyczny. Nad reperem ktoś na murze napisał "Hello (imię)". I właśnie to imię, pisane małymi literami jest hasłem do zaliczenia kesza.
PS. Kamienicy przy Leszczyńskiego 26 warto się przyjrzeć dokładniej, jeśli chcesz zaliczyć kesza OP8FQA: Wieniawski Magistrat ;)
Etap | Symbol | Typ | Współrzędne | Opis |
---|---|---|---|---|
Interesujące miejsce | --- | Najlepszy widok na willę Globocnika z poziomu ulicy | ||
Interesujące miejsce | --- | kamienica przy Leszczyńskiego 16 - tu w mieszkaniu Tadeusza Kozłowskiego odbyła się pierwsza odprawa Chorągwi Lubelskiej Szarych Szeregów. | ||
1 | Punkt końcowy | --- | Kamienica przy Leszczyńskiego 26 - tutaj znajdziesz hasło |