Jeden z najciekawszych i najbardziej okazałych pomników w Poznaniu poświęcony jest Armii "Poznań" dowodzonej przez gen. Tadeusza Kutrzebę. Stoi między Wzgórzem Św. Wojciecha, a Cytadelą, tuż za nim przebiega ulica imienia generała.
Armia "Poznań" istniała od 23 marca do 21 września 1939 roku i stworzona była w celu obrony Wielkopolski. Wsławiła się stoczeniem największej bitwy Kampanii Wrześniowej, zwanej Bitwą nad Bzurą. Była to jedyna przeprowadzona na wielką skalę operacja zaczepna przeciw siłom niemieckim. Celem uderzenia było zmuszenie Niemców do zaprzestania pościgu za odchodzącymi do wschodniej Polski armiami "Prusy", "Lublin", "Kraków", "Karpaty". Mimo, że zakończyła się kleską Armii "Pomorze" i "Poznań", to zmusiła Niemców do zmiany planu działań, umożliwiała przygotowanie stolicy do obrony i opóźniła o tydzień kapitualcję Warszawy oraz postępy Niemców na lubelszczyźnie.
W bitwie poległo 15 tysięcy żołnierzy polskich, 100 tysięcy dostało się do niewoli (50 tys. udało się przebić do Warszawy). Straty niemieckie wyniosły ok. 8 tys. poległych.
Pomnik odłsonięto w 43 rocznicę wybuchu II Wojny Światowej. Konkurs został ogłoszony w 1974 roku, a cztery lata później wybrano projekt Anny Rodzińskiej i Juliana Bossa-Gosławskiego oraz architekta Józefa Iwiańskiego pt. „Barykada”. Przeciwstawne bryły miały symbolizować obronę przed naporem wroga. W 1981 zawiązał się Obywatelki Społeczny Komitet Budowy Pomnika Armii „Poznań”. Pojawił się też pomysł przeniesienia lokalizacji do Parku 1000-lecia jednak ostatecznie pozostano przy koncepcji Wzgórza.
Elementy stalowe wykonane zostały przez poznańskie firmy: „Mostostal” i popularnego „Ceglorza”, roboty kamieniarkie wykonał „Kambud”, a autorami rzeźb są: Marian Banasiewicz i Jerzy Nowakowski.
"Pomnik tworzą przeciwstawione sobie, napierające i odpychające bryły ciężkie i strzeliste, wyrastające z płyt podłoża, wsparte kamienną ścianą pokrytą nazwami miejsc toczonych walk i nazw jednostek, oraz nazwiskami poległych oficerów i żołnierzy. Drugą ścianę zdobi płaskorzeźba, przedstawiająca żołnierzy idących do ataku. Wewnątrz znajduje się urna z ziemią z pól bitewnych, oraz brązowe płyty z datami i słowami wdzięczności Wielkopolan. Pomnik, symbolizujący opór stawiany najeźdźcom, jest dziełem wybitnym i jedynym z swoim rodzaju. Na stałe wkomponował się z krajobraz Wzgórza Świętego Wojciecha i stał się nieodzowną częścią Poznania."
Po drugiej stronie ulicy znajduje się budynek Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa projektu Mariusza Wrzeszcza. Bryła ma nawiązywać do istniejącej tu w XIX wieku reduty Fortu św. Wojciecha (Hake; pozostałości znajdują się pod parkingiem, ul.na Podgórniku). Otwarty został w 2003 roku i należy do najnowocześniejszych obiektów dydaktycznych w kraju. Jego powierzchnia wynosi niemal 20 tys. m², Oprócz sal dydaktycznycyh znajduje się tu aula koncertowo-teatralna z 800 miejscami, sale do squasha oraz fitness z siłownią. Najbardziej reprezentacyjną częścią jest rotunda, a całość utrzymana została w stylu minimalistycznego modernizmu. Dominującym materiałem jest czerwona cegła. Również wnętrza są warte uwagi, można w nich zobaczyć dzieła Tadeusza Kantora, Leona Tarasiewicza czy Magdaleny Abakanowicz.
Kesz ukryty na sposób leśny pomiędzy opisanymi obiektami, sporo powyżej poziomu gruntu. Jest wystawiony na widok, zalecam poszukiwania nocą.