Dodatkowe atrybuty skrzynki

Celem tej skrzynki jest skłonienie do chwili zadumy nad sytuacją w Warszawie w czasie okupacji niemieckiej, nad losem ofiar, motywacją Niemców, sensem wojny i nienawiści między narodami. Przepraszam, że to brzmi patetycznie, ale myślę, że to dobre miejsce do takiej refleksji.

Cmentarz w Palmirach, mimo że zadbany, wydaje się chwilami jakby zapomniany. Odwiedzają go głównie miłośnicy Puszczy Kampinoskiej i emeryci. Spotkałem się z osobami, które w ogóle nie wiedzą o cmentarzu lub sądzą, że są tam pochowani żołnierze z kampanii wrześniowej. W 1939 w pobliżu Palmir znajdowała się duża składnica amunicji, we wrześniu miała tu miejsce walka w jej obronie z nacierającymi Niemcami.

W czasie okupacji las w okolicach Palmir był miejscem masowego rozstrzeliwania ludności cywilnej, w dużej części warszawiaków. Po zajęciu Warszawy przez Niemców rozstrzeliwania odbywały się początkowo w ogrodzie sejmowym oraz w ogrodzie uniwersyteckim, ostatecznie jednak na miejsce egzekucji wybrano Puszczę Kampinoską, gdzie wycięto w tym celu część lasu. Potajemne egzekucje, głownie więźniów Pawiaka, przeprowadzane były tu w latach 1939-1941. Następnie Niemcy kamuflowali miejsce zbrodni, sadząc tu młodnik, co bez wątpienia utrudniło ekshumację ciał po wojnie. Obecnie na cmentarzu spoczywają ciała około 2200 ofiar, głównie pochodzenia polskiego i żydowskiego, w dużej części należących do celowo mordowanych elit społecznych. Wśród jednakowych krzyży na cmentarzu wyróżniają się groby Janusza Kusocińskiego i Macieja Rataja. Mało kto zwraca uwagę na to, że w lesie wokół cmentarza w miejscach masowych grobów rozmieszczone są betonowe krzyże.

W 1998 zniszczono ok. 50 macew, a w 2004 i 2005 skradziono tabliczki ze wszystkich grobów.

Kesz zakopany jest płytko w ziemi (a w zasadzie tylko przykryty wyciętym fragmentem ściółki) w zagłębieniu, poza terenem cmentarza. Muszę przyznać, że nie mam pojęcia co to za zagłębienie. Mogą to być np. okopy z 1939 r. albo leje po bombach (tak sądzę), a może to doły po ekshumacji ciał ofiar (raczej nie, nie jest też oznaczone charakterystycznym dla takich miejsc krzyżem). Przepraszam, że to piszę,  ale chciałem o tym wspomnieć na wypadek, gdyby dla kogoś stanowiło to problem. Do wykopywania wystarczą ręce (przydatne rękawiczki), chociaż łopatka może być pomocna. Proszę o rozważne używanie kujki, żeby nie uszkodzić skrzynki (lepiej zamiast kujki wykorzystać patyk, ściółka jest miękka).