Ostatni ocalały Ohel

Miejsce

Zabytkowy cmentarz żydowski na Gdańskim Stolzenbergu (Chełm). Jest jednym z najstarszych miejsc pochówku Żydów w naszej części Europy, pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1694r. Użytkowany od XVI w., do lat 30-tych XX w. Po kilku rozbudowach obecnie zajmuje powierzchnię ponad 2ha. Posiadał własny budynek pogrzebowy. Zachowało się około 240 macew z młodszej części nekropolii, z których najstarsza pochodzi z 1841. Nagrobki wykonane są z piaskowca. Posiadają typowe zdobienia i inskrypcje w języku hebrajskim oraz niemieckim, co świadczy o postępującej od XIX wieku asymilacji gdańskich Żydów.

Zgodnie z tradycją pochówku Żydów aszkenazyjskich macewy ustawiane były pionowo i zwrócone na wschód. Epitafia nagrobne, zachowane do dziś są pozbawione bogatej symboliki judaistycznej. Ornamentyka ogranicza się do reliefów roślinnych i wpisanych w nie inskrypcji, zawierających obok nazwisk oraz dat urodzenia i śmierci również informacje o pochodzeniu oraz zawodzie zmarłego.

Pierwszy raz cmentarz uległ znacznym zniszczeniom podczas oblężenia Gdańska przez wojska napoleońskie w roku 1807 - w jego górnej części stacjonowała bateria dział francuskich. Ciekawostką jest fakt, iż opuszczając Wolne Miasto w 1938r. gminy żydowskie podpisały z władzami niemieckimi umowę na mocy której cmentarz miał pozostać niezniszczony przez 10 lat. Naziści umowy dotrzymali i końca wojny cmentarz doczekał niezniszczony. Cmentarz został oficjalnie zamknięty w roku 1956. Za doprowadzenie do całkowitej dewastacji odpowiadają władze oraz mieszkańcy Gdańska. Znaczna część płyt nagrobnych wykorzystana została do budowy schodów prowadzących do nowego osiedla na Chełmie, oraz różnego typu murków i chodniczków na okolicznych posesjach. W latach 70-tych całkowicie zniszczono i splantowano dolny taras - ostał się tylko jeden Ohel.

Dopiero w latach 2006-2008, po przekazaniu terenu gminie żydowskiej, przeprowadzono znaczące prace rewitalizacyjne, dzięki czemu można obejrzeć chociaż namiastkę dawnego cmentarza. Afrontem w stronę Polaków jest fakt że tablicę informacyjną przy wejściu do cmentarza wykonano w języku angielskim i jidisz, po polsku zostawiając jedynie krótką prośbę o uszanowanie miejsca pochówku. Nie jest to skuteczne podejście, ponieważ niektórzy nasi rodacy wciąż nie ustają w próbach jego dewastacji.

Bibliografia: Artykuł "Kirkuty, Mecewy, Ohele" oraz opis cmentarza z portalu kirkuty.xip.pl, Kirkut na Stolzenbergu (Akademia Rzygaczy), opis z portalu Wirtualny Sztetł, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Gdańsku, Wikipedia i inne.

Skrytka

Niniejszy multicache powstał w celu skłonienia Was do spaceru po odrestaurowanym cmentarzu i odszukania ostatniego ocalałego ohela oraz wybranych przeze mnie macew. Współrzędne startowe wskazują na jedyną cmentarną bramę wejściową, aczkolwiek wskutek nadaktywności naszych rodaków jest możliwość wejścia przez rozbity mur bezpośrednio na dolną część cmenatrza, przy Ohelu.

W trakcie spaceru zgromadź następujące informacje (każdy etap to kolejna litera):

• A (etap 1) = N 54° 20.371' E 18° 38.107' = Ohel: Ilość metalowych elementów osadzonych wewnętrz ohela w kamieniach tworzących futrynę ocalałego wejścia
• B (etap 2) = N 54° 20.367' E 18° 38.034' = Macewa Mosses Magnus Cohn: Wiek Magnusa
• C (etap 3) = N 54° 20.366' E 18° 38.020' = Dwie charakterystyczne macewy stojące przez macewą nr 172: Ilość wersów w ramce na lewej macewie
• D (etap 4) = N 54° 20.352' E 18° 38.006' = Macewa Sedivig Goldstein: Dzień urodzin Goldsteina
• E (etap 5) = N 54° 20.344' E 18° 38.015' = Macewa Leni Somerfeld: Ilość niemieckojęzycznych wersów sentencji (nie licz nazwiska)
• F (etap 6) = N 54° 20.336' E 18° 38.029' = Macewa Eduarda Prag: Historyczny, oryginalny numer macewyy
• G (etap 7) = N 54° 20.327' E 18° 38.043' = Macewa Hermana Beer Furstenberga: Rok śmierci Hermana wg kalendarza żydowskiego

Suma kontrolna wszystkich liter wynosi 6029. Finałowy pojemnik znajduje się pod następującymi współrzędnymi:

• N 54 20.( F + B - C - D )
• E 18 37.( B + D + F + G - A - C - E - 5000 )

Łopatka ani inne narzędzia nie są potrzebne. Pamiętaj aby ostrożnie podejmować pojemnik, odkładać go dokładnie w miejsce ukrycia i w tej samej pozycji, upewniając się że jest niewidoczny!

Skrzynka powstała w miejscu zarchiwizowanej w roku 2009 skrzynki "Kirkut na Chełmie" autorstwa Mmotow.