Historia
Historia Obserwatorium Astronomiczno
- Geodezyjnego w Józefosławiu sięga roku 1949, chwili
przekazania przez prof. Edwarda Warchałowskiego (ówczesnego
Rektora Politechniki Warszawskiej) terenu, na którym powstawało
Obserwatorium przy Katedrze Astronomii Geodezyjnej. Z chwilą
powstania Obserwatorium zaplecze laboratoryjne i socjalne stanowił
dom jednorodzinny przejęty wraz z terenem (gospodarstwem
rolnym).
W 1954 roku prof. Felicjan Kępiński, ówczesny kierownik Katedry
Astronomii Geodezyjnej, rozpoczął budowę pawilonów do
obserwacji astrometrycznych, przy czym pierwszym był pawilon
"azymutalny". W tym samym czasie Obserwatorium zostało wyposażone
w instrument przejściowy firmy Zeiss.
1 lipca 1955 roku kierownikiem Katedry Astronomii Geodezyjnej
został prof. Wiesław Opalski. W 1956 roku zaadoptował on dla
potrzeb Obserwatorium jednopiętrowy budynek, który służył
celom naukowym przez prawie 20 lat.
W grudniu 1956 roku rozpoczęto budowę nowego pawilonu dla
instrumentu przejściowego.
W 1958 roku Obserwatorium zostało wyznaczone do narodowego
programu badawczego prowadzonego w ramach Międzynarodowego Roku
Geofizycznego. Specjalna komisja Polskiej Akademii Nauk wyznaczyła
Obserwatorium do badań naukowych w ramach operacji wyznaczenia
długości geograficznej, pod numerem B-091, z zadaniem
przeprowadzenia półrocznej serii wyznaczeń długości.
Naturalną konsekwencją tych badań była kontynuacja obserwacji w
celu konserwacji i wyznaczeń czasu. Były one prowadzone od
listopada 1960 do października 1964 roku. Opracowania tych
wyznaczeń publikowane były w comiesięcznych cyrkularzach
wydawanych przez Katedrę.
W 1957 roku zakupiono teleskop zenitalny Zeissa i wybudowano dla
niego specjalny pawilon. Poza krótką przerwą od sierpnia 1959 do
września 1960 roku, związaną z naprawą instrumentu, obserwacje
zmian szerokości geograficznej prowadzone były nieprzerwanie w
każdą pogodną noc aż do połowy 2004 roku, kiedy to zostały
zaniechane. Początkowo rezultaty wysyłane były do
Międzynarodowego Biura Czasu (BIH - Bureau International de
l'Heure) oraz do Międzynarodowej Służby Ruchu Obrotowego Ziemi
(IPMS - International Polar Motion Service), a po reorganizacji do
GOSSSTANDART-u w Moskwie oraz Obserwatorium w Szanghaju, gdzie
wykorzystywane były do wyznaczenia wiekowych zmian w ruchu
obrotowym Ziemi.
Bezpośrednio po umieszczeniu na orbicie okołoziemskiej pierwszego
sztucznego satelity Ziemi (1957 rok) Obserwatorium rozpoczęło
wizualne obserwacje tych obiektów w celu wyznaczania ich orbit. 10
stacji w Polsce zostało wyznaczonych do śledzenia za pomocą
lunetek AT-1. Józefosław znalazł się na tej liście pod numerem
1160. W latach 1966-1970 obserwacje fotograficzne sztucznych
satelitów Ziemi prowadzone były za pomocą kamery NAFA-25C
wypożyczonej od Polskiej Akademii Nauk. Były to równoczesne
obserwacje satelitów Echo I, Echo II oraz PAGEOS. Wykonywanie tych
obserwacji zaniechano w 1970 roku w związku z niską
dokładnością wyznaczeń kamery, aczkolwiek zapoczątkowały one
erę obserwacji satelitarnych w Polsce.
W 1970 roku połączono w Politechnice Warszawskiej Katedrę
Astronomii Geodezyjnej, Katedrę Geodezji Wyższej oraz Katedrę
Rachunku Wyrównawczego w Instytut Geodezji Wyższej i Astronomii
Geodezyjnej, którego pierwszym dyrektorem został prof. Zbigniew
Ząbek. Był on inicjatorem budowy w 1976 roku drewnianego pawilonu
typu Stolbud, zbudowanego systemem gospodarczym przy pomocy
pracowników Instytutu i służył jako baza naukowa Obserwatorium
aż do 2001 roku
W 1996 roku zainstalowano w południku Obserwatorium bazę
grawimetryczną o długości 30 km (po 15 km na północ i na
południe od teleskopu zenitalnego) w celu monitorowania zmian
odchylenia pionu, na której przeciętnie 3 razy do roku wykonuje
się po dzień dzisiejszy względne pomiary grawimetrami
statycznymi. Najbardziej dynamiczny etap rozwoju Obserwatorium
rozpoczął się wraz ze zdjęciem embarga na dostawę
najnowocześniejszych technologii do Polski. W 1991 roku pojawił
się pierwszy w Polsce odbiornik GPS zakupiony przez Centrum Badań
Kosmicznych PAN, a niedługo potem, staraniem dyrektora IGWiAG
prof. Janusza Śledzińskiego, zakupiono odbiornik typu Trimble
4000 SE. W 1991 roku rozpoczęto w Józefosławiu permanentne
obserwacje GPS za pomocą odbiornika Trimble 4000 SSE, które
kontynuowane są do dnia dzisiejszego. Kolejną ważną datą w
historii Obserwatorium było włączenie go do Międzynarodowej
Służby GPS dla Geodynamiki (IGS - International GPS Service for
Geodynamics) pod koniec 1991 roku. W 1993 r. Obserwatorium
uzyskało status stacji permanentnej. Od 1996 roku stacja
Józefosław została przyjęta jako jeden z punktów
definiujących europejski układ odniesienia EUREF (European
Reference Frame).
Jako integralna część Obserwatorium działa Lokalne Centrum
Analiz (WUT LAC - Warsaw University of Technology Local Analyses
Centre) zajmujące się opracowaniem m.in.: dobowych i godzinnych
rozwiązań części sieci EUREF i IGS, obserwacji satelitarnych
realizowanych w ramach projektu CERGOP (Central Europe Regional
Dynamics Project) koordynowanego przez sekcję C Inicjatywy
Środkowo-Europejskiej (CEI - Central European Initiative),
obserwacji grawimetrycznych oraz badaniem efektów
środowiskowych.
Innym z celów obserwacji ciągłych prowadzonych w Obserwatorium
jest śledzenie ruchów płyty kontynentalnej i współczesnych
procesów deformacji skorupy ziemskiej. W związku z tymi zadaniami
w 1993 r. w Obserwatorium uruchomiono kolejne laboratoria:
laboratorium absolutnych pomiarów grawimetrycznych, wyposażone w
grawimetr balistyczny skonstruowanym w Instytucie przez prof.
Ząbka oraz laboratorium pływowe prowadzące ciągłe obserwacje
początkowo grawimetrem LaCoste&Romberg model G-986, a potem
D-196. Z początkiem 1994 r. uruchomiono w Obserwatorium służbę
meteorologiczną dostarczającą uzupełniających danych, tak dla
obserwacji satelitarnych, jak i grawimetrycznych.
W lutym 1998 r. rozpoczęto realizację europejskiego projektu o
nazwie UNIGRACE (Unification of Gravity Systems in Central and
Eastern Europe) mającego na celu ujednolicenie systemów
grawimetrycznych krajów Środkowej i Wschodniej Europy.
Józefosław wraz z niemiecką stacją Wettzell stanowiły w tym
projekcie stacje odniesienia pomiarów absolutnych. Kolejną
przełomową datą w działalności Obserwatorium jest 7.05.1998 r.
Wtedy to staraniem prof. Janusz Śledzińskiego (dyrektora IGWiAG)
oraz prof. Jerzego Rogowskiego (prodziekana Wydziału Geodezji i
Kartografii) rozpoczęto budowę nowego obiektu. Została ona
sfinansowana ze środków Komitetu Badań Naukowych oraz
Politechniki Warszawskiej. Wmurowanie kamienia węgielnego z
udziałem ówczesnego Rektora PW prof. Jerzego Woźnickiego oraz
dziekana Wydziału GiK prof. Piotra Skłodowskiego odbyło się
10.09.1998 r. W listopadzie 2000 roku podpisano protokoły odbioru
budynku, a uroczystego otwarcia dokonali 29.05.2002 r. rektor PW
prof. Jerzy Woźnicki, dziekan Wydziału prof. Piotr Skłodowski,
dyrektor Instytutu prof. Janusz Śledziński oraz Główny Geodeta
Kraju mgr inż. Jerzy Albin.
Do prowadzenia precyzyjnej nawigacji lądowej, wyznaczania pozycji
w pracach związanych z pozyskiwaniem informacji o terenie,
monitorowania stanu środowiska naturalnego itp. od połowy 2001
lat działa w Obserwatorium serwis umożliwiający transmitowanie
drogą radiową oraz przez sieć telefonii komórkowej poprawek do
pozycji ruchomych odbiorników satelitarnych w systemach RTK i
DGPS.
Pod koniec 2001 roku Obserwatorium zostało wyposażone w
nowoczesny sprzęt ze środków Komitetu Badań Naukowych.
Laboratoria GPS wyposażono w odbiorniki Trimble i Ashtech,
laboratorium grawimetryczne w najdokładniejszy sprężynowy
instrument statyczny do pomiaru grawimetrycznych pływów ziemskich
- grawimetr LC&R model ET-26, a laboratorium meteorologiczne w
automatyczną stację meteo.
Pierwszą konferencję naukową w nowym budynku zorganizowano we
wrześniu 2002 roku. Było to seminarium wspólne Sekcji Sieci
Geodezyjnych Komitetu Geodezji PAN oraz Komisji Geodezji
Satelitarnej Komitetu Badań Kosmicznych PAN nt. "Satelitarne
metody wyznaczania pozycji we współczesnej geodezji i
nawigacji".
W czerwcu 2005 roku staraniem prof. Marcina Barlika, prodziekana
Wydziału GiK, zakupiono ze środków Ministerstwa Nauki i
Informatyzacji balistyczny grawimetr absolutny FG5 No. 230
służący do wyznaczeń wartości przyspieszenia siły
ciężkości. W październiku 2005 roku rozpoczęto badania mające
na celu wyznaczanie wiekowych zmian wartości g.
W listopadzie 2005 roku Dyrektor IGWiAG prof. Jerzy Rogowski
podpisał umowę z Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii w
sprawie utworzenia w Obserwatorium Ogólnopolskiego Centrum
Zarządzania Aktywną Siecią Geodezyjną ASG-PL.
W chwili obecnej budynek Obserwatorium spełnia funkcje zarówno
naukowo-badawcze, jak i dydaktyczne. Posiada salę wykładową na
ok. 40 osób i pokoje dla pracowników (parter), pomieszczenia
laboratoryjne (piwnice) oraz bazę hotelową (piętro).
Do rzeczy:
Skrzynka zmieniona na tradycyjną!!!
Co do dostępności to pewności nie mam, ale myślę, że podając się za sympatyka geodezji wejść na teren będzie się dało.
Gdyby były trudności prosze o kontakt.
Sam punkt to słup betonowy nieco ponad 1,5 metrowej wysokości. Reper na spoilerze.Opis punktu na zdjęciu.
Poza tym na terenie obserwatorium znajdują się inne ciekawe budowle - dawny budynek obserwatorium, obecnie zabity dechami, jest mała szpara, idealna na skrzyneczke, nawet miałem ze sobą, ale jak mówiłem postanowiłem nie nadużywać gościnności Politechniki.
Teren dostępny za dnia, w razie czego udawajcie studentów, albo geodetów. Problemów byćnie powinno.