Zamach na Hitlera - 20 lipca 1944

Zamach był kulminacją działań niemieckiego ruchu oporu, mających na celu obalenie reżimu nazistowskiego i przejęcie władzy w Niemczech. Śmierć Führera miała otworzyć drogę do puczu wojskowego i utworzenia nowego rządu pod zwierzchnictwem Carla Friedricha Goerdelera (kanclerz) oraz Ludwiga Becka (głowa państwa).

Claus von Stauffenberg, jeden z głównych spiskowców, początkowo popierał politykę Hitlera, ale po 1941 r., widząc zbrodnie i niekompetencję wodza, przeszedł do opozycji. W kwietniu 1943 r., w Afryce Północnej został ciężko ranny, stracił lewe oko, prawą dłoń i dwa palce u lewej dłoni. Po powrocie do zdrowia dołączył do kręgu konspiratorów, m.in. do Henninga von Tresckowa.

Scenariusz zakładał, że po skutecznym zamachu na Hitlera, przejęcie władzy nastąpi w oparciu o istniejący plan operacyjny kryptonim „Walkiria”, który został przygotowany do obrony reżimu w przypadku wewnętrznych zamieszek w Niemczech i zakładał mobilizację wojsk rezerwy. Spiskowcy zamierzali wykorzystać go do przejęcia władzy w Rzeszy i aresztowania kierownictwa NSDAP.

Początkowo planowano jednoczesne zgładzenie Hitlera, Göringa i Himmlera, jednak brak wspólnej obecności całej trójki na wcześniejszych naradach uniemożliwiał realizację tego zamysłu. W obliczu stale pogarszającej się sytuacji na froncie Stauffenberg zdecydował się działać, nawet jeśli na naradzie obecny będzie tylko Hitler.

Przebieg zamachu – 20 lipca 1944

Poranek – Stauffenberg opuszcza dom w Berlinie przy Tristanstraße 8, gdzie mieszkał od września 43-go do lipca 44-go, i udaje się na lotnisko Rangsdorf pod Berlinem.

Lotnisko - Tam spotyka się ze swoim adiutantem Wernerem von Haeftenem i wspólnie wyruszają do Rastenburga (dzisiejszego Kętrzyna) w Prusach Wschodnich, by wziąć udział w naradzie z Hitlerem.

10:15 –  Na pokładzie samolotu Junkers Ju 52 lądują w pobliżu „Wilczego Szańca”. W aktówce Stauffenberga znajdują się dwa ładunki wybuchowe z zapalnikami czasowymi. W dalszą drogę do kwatery udają się samochodem.

11:30 – Spotkanie Stauffenberga z Wilhelmem Keitlem.

Miedzy spotkaniem z Keitlem a naradą z Hitlerem Stauffenberg powołując się na upał, prosi o możliwość zmiany koszuli, w rzeczywistości jest to pretekst do uzbrojenia bomby. Ze względu na niepełnosprawność „w zmianie garderoby” pomaga mu Haeften.

Udaje się uzbroić tylko jeden materiał wybuchowy. W aktywowaniu drugiego przeszkodził sierżant sztabowy Werner Vogel, wzywając na naradę. Wobec czekającego w drzwiach Vogla, spiskowcom nie udało się aktywować i włożyć do aktówki drugiego ładunku.

12:30 - Narada z Hitlerem, przyspieszona o pół godziny z powodu planowanej wizyty Mussoliniego.

Miejsce narady - Pierwotnie miała się odbyć w zamkniętym betonowym bunkrze, lecz przeniesiono ją do większego, drewnianego baraku, aby pomieścić większą liczbę oficerów.

Stauffenberg prosi o miejsce jak najbliżej Führera, tłumacząc to osłabionym słuchem. Kładzie aktówkę obok Hitlera. Po kilku minutach oznajmia, że musi wyjść i zadzwonić w ważnej sprawie do Berlina. Jego adiutant wychodzi wraz z nim. Wkrótce po ich wyjściu jeden z oficerów przestawia aktówkę za masywną nogę dębowego stołu.

12:42 - Następuje eksplozja. Giną cztery osoby, kilkanaście jest rannych. Hitler doznaje jedynie lekkich obrażeń: uszkodzenie błony bębenkowej, niewielkie oparzenia i skaleczenia. Wnętrze sali jest zdewastowane, z masywnego stołu został jedynie fragment blatu. W miejscu teczki powstał lej o średnicy 1,5 m.

Stauffenberg widząc z daleka wynoszone z baraku ciało przykryte płaszczem Hitlera, uznaje zamach za udany i opuszcza „Wilczy Szaniec” przed 13:00. W drodze na lotnisko Haeften wyrzuca drugi, nieuzbrojony ładunek do lasu.

Po powrocie do Berlina

16:30 – Stauffenberg dociera do centrali spiskowców w Bendlerblocku. Część oddziałów rezerwy jest w gotowości, ale brak zdecydowanych działań.

Wiadomość o przeżyciu Hitlera wywołuje chaos. Generał Fromm, początkowo aresztowany przez spiskowców, odzyskuje wolność, przejmuje kontrolę i rozkazuje rozstrzelać Clausa von Stauffenberga, Wernera von Haeftena, Friedricha Olbrichta i Albrechta Mertza von Quirnheima, próbując w ten sposób zatuszować swój udział w spisku. 

23:15 - 23:45 - Ludwig Beck po nieudanej próbie samobójczej, został dobity na rozkaz Fromma.

00:15 - 00:30 - 21 lipca - Stauffenberg, Haeften, Olbricht i Quirnheim zostają rozstrzelani na dziedzińcu Bendlerblocku. Przed śmiercią Stauffenberg krzyczy: „Niech żyją święte Niemcy”. Podczas egzekucji Haeften zasłonił własnym ciałem Stauffenberga i w ten sposób podarował mu kilka dodatkowych sekund życia.

Dlaczego zamach się nie powiódł:

- Tylko jeden ładunek. Według ekspertów, umieszczenie w aktówce również drugiego, nieuzbrojonego ładunku, zwiększyłoby siłę wybuchu na tyle, że Hitler mógłby zginąć.

- Przeniesienie narady z bunkra do drewnianego baraku, w którym ze względu na upał, wszystkie okna w były otwarte. Ta zmiana, podjęta z powodów praktycznych, okazała się kluczowa, w zamkniętym bunkrze fala uderzeniowa odbiłaby się od ścian zabijając wszystkich, natomiast w baraku większość energii wybuchu uleciała się na zewnątrz.

- Przestawienie teczki. Jeden z oficerów przestawił aktówkę za masywną nogę dębowego stołu, co osłoniło Hitlera od bezpośredniej fali wybuchu.

Po zamachu

Śledztwo nadzorował Heinrich Himmler. W kolejnych tygodniach:
- Aresztowano ponad 7 000 osób
- Około 5 000 skazano na śmierć lub zamordowano bez sądu
- wielu stracono publicznie
- egzekucje bywały wyjątkowo okrutne, ofiary wieszano na strunach fortepianowych, a przebieg filmowano, aby Hitler mógł je oglądać
- represje dotknęły nie tylko konspiratorów, lecz także ich rodziny, w myśl zasady  „Sippenhaft” - odpowiedzialność rodu
- niektórych, jak Erwina Rommla, zmuszono do popełnienia samobójstwa, stawiając ich przed wyborem: trucizna lub proces przed sądem ludowym

Na życie Hitlera podjęto co najmniej 42 próby zamachu, z czego większość miała miejsce w czasie jego rządów. Żadna nie zakończyła się sukcesem z powodu problemów technicznych, przypadków losowych lub błędów wykonawców. Paradoksalnie, życie odebrał sobie sam, w kwietniu 1945 roku, co stanowi mocno ironiczny finał całej historii.


Fotografie baraku narad po eksplozji

Ustawienie uczestników narady w chwili wybuchu

1. Adolf Hitler
2. Generał porucznik Adolf Heusinger
3. Generał Günther Korten
4. Pułkownik Heinz Brandt
5. Generał Karl-Heinrich Bodenschatz
6. Podpułkownik Heinz Waizenegger
7. Generał porucznik Rudolf Schmundt
8. Podpułkownik Heinrich Borgmann
9. Generał piechoty Walter Buhle
10. Kontradmirał Karl-Jesko von Puttkamer
11. Stenografista Heinrich Berger
12. Komandor Heinz Assmann
13. Major Ernst John von Freyend
14. Generał major Walter Scherff
15. Kontradmirał Hans-Erich Voss
16. SS-Hauptsturmführer Otto Günsche
17. Pułkownik Nicolaus von Below
18. SS-Gruppenführer Hermann Fegelein
19. Stenografista Heinz Buchholz
20. Major Herbert Büchs
21. Radca resortowy Franz von Sonnleithner
22. Generał artylerii Walter Warlimont
23. Generał pułkownik Alfred Jodl
24. Feldmarszałek Wilhelm Keitel


ODPRAWA

Rozkaz operacyjny nr 20/07/44

Wywiad donosi, że miejsce ukrycia zostało namierzone i potwierdzone.

Cel misji: skrzynka ukryta na podanych współrzędnych.

Zadanie: dotrzeć na miejsce, odnaleźć kesza, przesłać raport z wykonania zadania.

Uwaga: do przesłania raportu wymagane jest hasło. W skrzynce ukryto klucz, który otworzy Ci dostęp do hasła.

Hasło należy wprowadzić z zachowaniem odstępu między wyrazami.