NIEISTNIEJĄCA JUŻ CERKIEW pod wezwaniem ŚW. ALEKSANDRA

KWATERA ŻOŁNIERZY RADZIECKICH

Jasiel (łem. Ясель) - wieś u źródeł rzeki Jasiołki, lokowana na prawie wołoskim w 1559 r., własność królewska (w odróżnieniu od sąsiednich miejscowości, należących do dóbr biskupich).

Po pierwszym rozbiorze Polski, podobnie jak cały Beskid Niski, Jasiel znalazł się w rozbiorze austriackim. Rząd tegoż kraju w 1779 roku sprzedał te posiadłości prywatnym właścicielom. Podczas I wojny światowej wieś dość znacznie ucierpiała. Toczyły się tu ciężkie boje o grzbiet Karpat na przełomie 1914/1915 roku, kiedy Rosjanie próbowali wedrzeć się na Nizinę Węgierską. W czasie II wojny przez Jasiel przedzierały się oddziały radzieckie w ramach operacji dukielsko-preszowskiej, a pamiątką walk z tego okresu są mogiły żołnierzy radzieckich na cmentarzu przycerkiewnym w Jasielu. Przez wieś podczas II wojny przebiegała jedna z tras przerzutowych na Węgry, prowadząca ze stacji kolejowej we Wróbliku Szlacheckim przez Rymanów, następnie nad wsiami Wisłoczek i Polany Surowiczne. Jednym z bardziej znanych kurierów AK przemierzających tę trasę był Jan Łożański.

Po II wojnie światowej nadal nie było tutaj spokojnie, za sprawą UPA, prowadzącej akcje zbrojne oraz rekrutację mieszkańców wsi do sowieckiej Ukrainy pod nadzorem Moskwy. W latach 1945 i 1946 wysiedlano na tereny sowieckiej Ukrainy, w roku 1947 na północne i zachodnie ziemie polskie w ramach tzw. "akcji Wisła". Działania wysiedleńcze przekształciły większość łemkowskich wiosek w niezamieszkane doliny.

W 1880 roku w Jasielu mieszkało 296 grekokatolików. Do greckokatolickiej parafii w Jasielu należała położona przy drodze do Woli Niżnej Rudawka Jaśliska. Łącznie przed II wojną parafia liczyła 499 wiernych greckokatolickich, na jej terenie mieszkało również 11 osób wyznania rzymskokatolickiego i 6 mojżeszowego. Parafia jasielska była jedną z najmniej licznych na Łemkowszczyźnie. Najniżej położone gospodarstwa położone były w okolicach obecnych stawów przeciwpowodziowych. Najgęstsza zabudowa była na obszarze między pomnikiem Kurierów Beskidzkich AK a polem biwakowym.

W 1725 r. zbudowano w Jasielu kaplicę unicką. Prawdopodobnie do 1792 r. istniała tu samodzielna parochia (parafia). Parochię ustanowiono na nowo w 1818 r. W 1825 roku po rozbudowie kaplicę przekształcono w cerkiew. Kolejna rozbudowa nastąpiła w latach 30. XX wieku. Do drewnianej cerkwi dobudowano kamienną dzwonnicę, przez którą wchodziło się do świątyni. Budynek cerkwi był dwudzielny, z dachem dwuspadowym, z trzema cebulastymi wieżyczkami na kalenicy. Dzwonnica także była zwieńczona cebulastą banią. Miejsce po dawnej cerkwi greckokatolickiej znajduje się na południe od tzw. starego cmentarza. Oprócz cerkiewnego krzyża wieńczącego banię (znajdującego się obecnie na kwaterze żołnierzy radzieckich) nie zostało po niej nic w terenie. Jedynie kilka archiwalnych zdjęć. Na mapie katastralnej z 1851 roku, wezwanie cerkwi jest mylnie podane (św. Aleksander). Przypuszczalnie autor mapy podał imię ówczesnego proboszcza, ks. Aleksandra Rudawskiego. się kilka

Przy samej drodze, na przewyższeniu, znajduje się miejsce po cerkwi oraz cmentarz przycerkiewny - tzw. stary, obecnie z jednym nagrobkiem piaskowcowym, na którym widnieje wykuty krzyż i rok 1900. Obok mieści się kwatera żołnierzy radzieckich, biorących udział w walkach w tzw. operacji dukielsko-preszowskiej, gdzie stoją 2 krzyże (drewniany i żeliwny - z cerkwi) oraz piaskowcowy obelisk z gwiazdą i datą 1944. Aby odszukać tzw. nowy cmentarz, należy od cerkwiska udać się w kierunku Woli Wyżnej, po ok. 200 m skierować się w prawo w kierunku skraju lasu. Na znajdującym się ok. 70 m od drogi cmentarzu można odnaleźć kilka nagrobków.

O keszu:

Mikrus tematyczny ukryty poza ogrodzeniem - patrz foto spojler.