CERKIEW pod wezwaniem ŚW. MIKOŁAJA Z 1812 r.

Wola Niżna (lemk. Воля Нижна) swoimi początkami sięga końca XIV wieku, ale pierwsza o niej wzmianka pojawia się w 1454 roku.

28 sierpnia 1454 r. biskup przemyski Mikołaj wydał zezwolenie sołtysowi, Wołochowi o imieniu Iwasz, na odnowienie lokacji na prawie niemieckim istniejącej już wsi Kadinc. Mimo obcego brzmienia nazwa ta jest pochodzenia słowiańskiego. Nazwa Iwanschowka nie utrzymała się długo, bo już w 1470 roku wieś wieś występuje w pozwie biskupim w sprawie rozgraniczenia dóbr jako Vola, w 1525 Volja lasliczensis, następnie Wola Jaśliska. W 1537 roku z obszaru Woli Jaśliskiej wydzielono odrębną wieś, lokowaną na prawie wołoskim, nazwaną Wolą Wyżnią. W 1542 roku biskup Stanisław Tarło, z powodu położenia Jaśliskiej Woli sum imis Carpathi Montis radicibus (u podnóża Gór Karpackich), trudności z uprawą roli w wąskich dolinach, przeniósł także starą część wsi na prawo wołoskie, lepiej dostosowane do warunków gospodarowania. Tym samym zmieniły się powinności kmieci. W XVII wieku wchodzi w użycie nazwa Wola Nižna, dla odróżnienia od Woli Wyżnej.

W 1898 roku w Jaśliskiej Woli Nižnej (takiej nazwy używano w cerkiewnych dokumentach) mieszkało 630 grekokatolików (z czego 66 na emigracji zarobkowej w Ameryce) oraz 8 żydów. W 1936 roku żyło tu w 94 domach 802 grekokatolików, 4 katolików obrządku łacińskiego oraz jedna rodzina żydowska. W latach 1945-47 mieszkańców wsi wysiedlono na teren sowieckiej Ukrainy oraz na zachodnie i północne ziemie polskie. 

Istnieje przypuszczenie, że parafię w Woli erygowano jeszcze wtedy, gdy wieś należała do dóbr królewskich, a więc przed 1434 rokiem. Stara drewniana cerkiew była u schyłku XVIII wieku w kiepskim stanie technicznym, toteż podjęto starania o budowę nowej świątyni. Udało się tego dokonać w 1812 roku. Trójdzielna, murowana cerkiew stanęła na wzniesieniu, w miejscu starej Jej architektura odbiega od klasycznego wzorca lemkowskich świątyń, przypomina raczej kościół rzymskokatolicki. Wygląd budynku to wpływ tzw. józefinizmu zbioru drobiazgowych zaleceń cesarskich, dotyczących szczegółów życia sakralnego poddanych, w tym także projektów budowanych świątyń. Nad wejściem do cerkwi wmurowana jest tablica upamiętniająca remont przeprowadzony w 1862 roku. Wyposażenie wnętrza jest jednolite stylistycznie i wiązane jest z rodem j jest z rodem jaśliskich artystów-Bogdańskich. Z ich warsztatu wyszło osiem ikon oraz carskie wrota powstałe prawdopodobnie w początku XX wieku. Cztery ikony - dwie z wizerunkami „Rycerzy" i dwie z wizerunkami „Aniołów z Arma Christi - stanowią część nieistniejącego Bożego Grobu. Ikony z wizerunkami św. Mikołaja oraz Matki Bożej pierwotnie stanowiły zapewne elementy ołtarzy cerkiewnych. W tle za postacią Mikołaja ukazany jest pejzaż z fragmentem budowli kościelnej, w której można by dopatrywać się bryły cerkwi w Woli Nižnej. Z ikonostasem, obecnie eksponowanym we wnętrzu świątyni w formie niekompletnej, powiązane są carskie wrota oraz ikony z rzędu namiestnego z przedstawieniami Chrystusa Pantokratora i św. Michała Archanioła.

Z. czasów budowy cerkwi pochodzi ołtarz główny, utrzymany w nurcie sztuki późnobarokowej, zdobiony rokokowym detalem snycerskim. Równoczasowe jest również: tabernakulum z czterema spiralnymi kolumnami, parapet chóru muzycznego oraz główne drzwi do świątyni. Nieco późniejsze są zaś trzy dzwony odlane w 1826 r. z inicjatywy ówczesnego parocha Jana Sklarskiego. Wystrój wnętrza dopełniają wieczna lampka, kropielnica, ołtarze boczne. drobne zabytki, stanowiące dzieła sztuki zdobniczej m.in.: lichtarze, kandelabry, krzyże ołtarzowe, krzyż procesyjny, żyrandol, wieczna Otoczenie. Teren cerkwi ogrodzony był częściowo do dziś zachowanym kamiennym murem oraz starodrzewem. Wokół świątyni i na cmentarzu przycerkiewnym znajdują się ruiny murowanej kaplicy, pochodzącej zapewne z 1859 roku.

Drugi cmentarz znajduje się po prawej stronie chodnika wiodącego do cerkwi, trzeci znajduje się na tzw. Wysokim Brzegu około 500 m na wschód, nad samą Jasiołką; nie prowadzi doń obecnie żadna droga, jest jednak łatwy do odszukania dzięki charakterystycznej regularnej kępie otaczających go drzew. W jego centralnym miejscu napotkamy nagrobek wieloletniego proboszcza Lwa Wolańskiego. Cmentarze nie są używane od czasu wysiedlenia grekokatolików po drugiej wojnie światowej. Obecnie cerkiew pełni rolę kościoła filialnego parafii rzymskokatolickiej pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Jaśliskach.

W 2019 r. dzięki zaangażowaniu proboszcza ks. Grzegorza Polasza oraz parafian zakończono kompleksowe prace konserwatorskie i restauratorskie przy budynku cerkwi i jej wyposażeniu oraz na terenie cmentarzy, nadając temu miejscu dawny blask.

o keszu:

Kordy wskazują cmentarz, a kesz w niedużej odległości - patrz podpowiedź

mikrus w maskowaniu - wisi na drzewie