Brzeg
Położone w połowie drogi pomiędzy Wrocławiem a Opolem miasto Brzeg jest jednym z najstarszych i piękniejszych miast Śląska. Pierwszy zapis o istniejącej niegdyś w miejscu Brzegu osadzie rybacko-handlowej Wissoke Brzegh zamieszczono w dokumencie z 1234 r. Powstaniu miasta sprzyjało dogodne położenie na skrzyżowaniu szlaków lądowych i wodnego, łączących największe ośrodki średniowiecznego Śląska z państwami ościennymi. Lokacja Brzegu nastąpiła na mocy wydanego pomiędzy 1246 a 1248 r., a potwierdzonego w 1250 r., zachodnioeuropejskiego prawa lokacyjnego. Dokument lokacyjny wystawiony przez ks. wrocławskiego Henryka III wyznaczył teren lokacji, po dziś dzień czytelny w układzie starówki.
Na przełomie XIII i XIV w. w mieście osiedliły się zgromadzenia zakonne (m.in. franciszkanie, dominikanie, antonici, joannici). Zgromadzenia te wzniosły w mieście swoje kościoły i klasztory. Po podziale w 1311 r. księstwa wrocławskiego, Brzeg został stolicą najmniejszego spośród trzech nowopowstałych księstw: wrocławskiego, legnickiego i brzeskiego.
Okres świetności Brzegu nierozerwalnie związany był z panowaniem w księstwie legnicko-brzeskiej linii Piastów – pierwszej polskiej dynastii królewskiej. Jako pierwszy książę Bolesław III, syn księcia wrocławskiego Henryka V, połączył księstwo brzeskie z legnickim i tytułował się w 1312 r. -Panem Legnicy i Brzeguli. Oba księstwa wielokrotnie jeszcze łączono i rozdzielano. W 1329 r. Bolesław III stał się lennikiem czeskim, a w 1342 r. uczynił Brzeg swoją stałą rezydencją. W II połowie XIV w. największy mecenat budowlany i kulturalny sprawował książę Ludwik I. Książę rozbudował zamek książęcy, obok którego ufundował, obdarowaną bogatym księgozbiorem kolegiatę św. Jadwigi. Najcenniejszą pozycją księgozbioru była iluminowana Legenda o św. Jadwidze (tzw. Kodeks Lubiński). Ludwik I wspierał finansowo przebudowę kościoła św. Mikołaja. Po pożarze w 1380 r. przebudowano też ratusz miejski. W 1390 r. Ludwik I przeprowadził pierwsze odnotowane na ziemiach polskich ba-dania archeologiczne w dawnym grodzisku kasztelańskim w Ryczynie pod Brzegiem. W latach 1428 – 1432 Brzeg niszczyli husyci. Liczne klęski żywiołowe niejednokrotnie nawiedzały miasto. Dla przykładu w 1443 r. podczas trzęsienia ziemi runęły sklepienia kościoła św. Mikołaja.