Na terenie 1711 ha obejmujących osiemnaście wsi gminy Kowale Pańskie Niemcy w 1941 roku utworzyli getto wiejskie (uprzednio wysiedliwszy Polaków z tego terenu). Było to jedno z nielicznych tego typu gett w Europie.
Getto powstało 20 października 1941 roku po likwidacji getta w Turku. Czachulec Stary położony był na jego zachodnim krańcu. Siedzibą władz getta był pobliski Czachulec Nowy – obecnie gmina Kawęczyn.
Od jesieni 1941 roku do lipca 1942 roku, przez getto przeszło od 4000 do 6000 Żydów. Byli to w większości mieszkańcy powiatu tureckiego, a konkretnie miejscowości: Turek, Dobra, Uniejów, Brudzew, Władysławów, Tuliszków i Pęczniew. Przebywali tam także Żydzi z Kalisza, Błaszek, Warty i Koźminka. Pracowali głównie w warsztatach rzemieślniczych i na roli. Inne źródła podają, że już w październiku 1940 roku w lasach pod Czachulcem, Gestapo wymordowała około 700 Żydów.
Pierwsza pacyfikacja Żydów z czachuleckiego getta rozpoczęła się w grudniu 1941 roku. Przewożono ich wozami do kościoła w Dobrej. Z relacji naocznych świadków wynika, że wielu z nich było w tak ciężkim stanie, że umierali w drodze, a następnie w kościele. Stąd wozy ich przywożące zajeżdżały od strony wejścia głównego, a następnie podjeżdżały do zakrystii, gdzie ładowano na nie zmarłych. Chowano ich na kirkucie położonym przy drodze do Warty. W sumie w tym czasie wywieziono do Dobrej około 1100 Żydów. Pozostałych przy życiu wywieziono 10 grudnia samochodami do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.
Druga tura pacyfikacji getta, a zarazem jego likwidacji odbyła się w lipcu 1942 roku. Około 190 Żydów wywieziono do getta łódzkiego. Wśród więźniów getta w Czachulcu były bardzo znaczące osobistości żydowskiej społeczności, rabini: Dow Ber Issachar z Dobrej, Pinchaus Weiss z Turku i Rabbi Lewental z Uniejowa. Dwoje Żydów (matka i syn) przeżyli getto i ukrywali się kilka miesięcy w czachuleckich lasach. Zadenuncjowani zostali schwytani i rozstrzelani pod Nowym Światem, przez policję konną z Tokar. Wiejskie getto w Czachulcu przeżył ponoć tylko jeden Żyd, który po wojnie zamieszkał w Wielkiej Brytanii.
Warunki bytowania mieszkańców getta były bardzo trudne, w chatach mieszkało wiele osób, panował głód i zimno. Śmiertelność z tych powodów była spora a dodatkowo zdarzały się mordy dokonywane przez Niemców. Kirkut jest miejscem, gdzie chowano zmarłe osoby w czasie istnienia getta. Obecnie upamiętnione tablicami.
źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Czachulec_Stary
http://www.schondorf.pl/historia-liskowa-i-okolic/getto-w-czachulcu/
Symbol | Typ | Współrzędne | Opis |
---|---|---|---|
![]() |
Parking | --- | Stąd najłatwiej dojść. |