Legenda głosi, że w czasach pogańskich na wzgórzu położonym na północnym skraju wsi Knyszewicze odbywał się kult nagiej kobiety. Została ona zamieniona kamień i tkwi na wzniesieniu do dziś.

Tak właśnie próbowano interpretować istnienie Kamiennej Baby (znanej również jako Morowa Baba). Nie jest to jednak sylwetka kobiety, a kamienny krzyż z XVII lub XVIII wieku. Okoliczni mieszkańcy od dawna mieli świadomość, że znajdował się tu mahilnik, nie do końca wiadomo było jednak kogo chowano przed wiekami na wzgórzu. Powszechnie mówi się o tym miejscu jako cmentarzu cholerycznym, badania archeologiczne wykazały jednak zgoła co innego.

„Mogiłki przy niektórych wioskach w parafii znajdują się bez żadnego oparkanienia od czasów niepamiętnych, na których parafianom chować trupy mocno zabrania się, chyba potajemnie bez wiadomości księdza plebana sami się chowają.” - zapiski proboszcza parafii w Nowym Dworze z 1783 roku w połączeniu z wynikami badań zdają się rozwiewać wątpliwości co do genezy cmentarza. Wzgórze znane jako miejsce pochówku ofiar epidemii bardziej przypomina lokalną nekropolię stworzoną nielegalnie przez mieszkańców. Zwyczaj sięgający czasów pogańskich nie był łatwy do wyplenienia. Wieś rządziła się własnymi prawami, informację o zgonach (szczególnie zgonach noworodków) często trzymała dla siebie, w ten sposób unikała również kosztownego pochówku zgodnego z "procedurami".

Na nieformalność cmentarza wskazuje zarówno obecność kamiennych steli - groby oznaczano najzwyklejszymi kamieniami polnymi, jak i nietypowość samych krzyży. Kształt krzyża nie był łatwy do wykucia, jest to więc poniekąd symbol względnego dobrobytu panującego w Knyszewiczach.

Poniższą fotografię wykonano w okresie przeprowadzania badań archeologicznych. Dziś panorama nie jest już tak szeroka jak dawniej, za wzgórzem zasadzono las, a krajobraz utracił swój "stepowy" charakter. Jest to jednak w dalszym ciągu zachwycające miejsce - serce Wzgórz Sokólskich, oferujące nie tylko kontakt z lokalną historią, ale i panoramę jakże charakterystyczną dla tego skrawka ziem.

Fot.: J. Jaskanis, 1974 r., Muzeum Podlaskie w Białymstoku (kapliczki.org.pl)

Skrzynka to preforma PET umieszczona na kordach, znajduje się w oddaleniu od mogił i krzyża. Proszę o staranne zamaskowanie po dokonaniu wpisu. Dojście wzdłuż rzeki Słoi od gruntowej drogi. Atak z północy wysoce niezalecany - młody las.

Do powstania kesza znacząco przyczynił się hratli.