WĘGRY, BOLDOGKŐ

BOLDOGKŐ

Zamek Boldogkő

W latach 1241-42 królestwo Węgier zostało zniszczone przez najazd Mongołów. W celu ochrony państwa w przyszłości z rozkazu króla Węgier Beli IV przystąpiono do wznoszenia kamiennych zamków. Jednym z nich był położony na skraju pogórza Zemplén zamek Boldogkő. Chronił on dolinę Hernad i prowadzącą tedy drogę do Koszyc. Brak jednoznacznych informacji kto i kiedy go zbudował. Pierwsza wzmianka o warowni pochodzi z 1282 roku i wymienia ją jako własność Tiby z rodu Tomai. W roku 1295 dokumenty wspominają o „castrum Bodua”. Według najnowszych badań jego budowniczym mógł być Amadé z możnego rodu Aba.

Dzięki badaniom archeologicznym wiemy, że początkowo pośrodku stromej bazaltowej skały usytuowanej w linii północ-południe postawiono wieżę obronno-mieszkalną. Miała plan kwadratu, którego wewnętrzny wymiar miał 5,5×5,5m. Grubość jej potężnych murów dochodziła do 2,8m. Obok wieży wykuto w skale cysternę na wodę. Skałę otaczała drewniana palisada, której pozostałości odkryto podczas badań. Po śmierci Amade Aba w 1311 roku jego synowie wdali się w konflikt z królem Karolem I Robertem Andegaweńskim. Armia królewska pokonała synów Amade w bitwie pod Rozgony. Król ukarał ich za bunt konfiskatą terytorium Zemplen. Zamek Boldogkő wraz z okolicznymi ziemiami przekazał swemu dworzaninowi Filipowi Drugethowi pochodzącemu z Neapolu. Nowy właściciel przystąpił do rozbudowy warowni. Na północ od starej wieży wzniesiono budynek mieszkalny oraz dostosowaną do zwężającej się skały trójkątną wieżę.

Po objęciu tronu węgierskiego w 1342 roku przez Ludwika Wielkiego znanego w Polsce jako Ludwik Węgierski zamek stał się własnością monarchy. Kolejny władca król Zygmunt Luksemburski potrzebując pieniędzy na prowadzone wojny zastawił zamek Peterowi Cudara. Po śmierci Cudara ponownie na krótko stał sie własnością królewską a potem w XV wieku często zmieniał właściciela. W 1471 roku stał się własnością rodu Szapolyai.

W XV wieku warownia została rozbudowana o gospodarcze podzamcze po zachodniej stronie skały. Powstał w ten sposób zamek dolny. Drewnianą palisadę zastąpiono kamiennymi murami. Wjazd prowadził przez półkolisty bastion bramny ze zwodzonym mostem. W płd.-wsch. narożniku  wzniesiono bastion dostosowany do użycia broni palnej. Powstał także charakterystyczny wypust obrony po południowej stronie wzgórza biegnący jego grzbietem  na odległość 20m.

W czasie walk o tron węgierski po śmierci Ludwika II w 1526 pomiędzy zwolennikami Jana Zapolya i Ferdynanda Habsburga, zamek często przechodził z rąk do rąk. W 1542 roku Ferdynand zamienił go na zamek Gyula z Ferencem Patóchym, którego córka Zsófia poślubiła syna Ferenca Bebek, barona Györgya Bebek. Dzięki temu małżeństwu zamek Boldogkő w 1556 stał się własnością rodu Bebek. György zajmował się fałszerstwem i posiadał na zamku piec do wytopu metalu służący do produkcji podrobionych monet. Pozostałości pieca znaleziono podczas prac archeologicznych.

W 1560 właścicielem zamku został Istvánem Mihály Sárközy, którego syn odsprzedał go rodzinie Serényi. W 1612 roku od Ferenca Serény odkupiłł go György Palochay Horváth właściciel zamku w Niedzicy. W 1645 właścicielem zamku został książę Siedmiogrodu Jerzy I Rakoczy. W 1671 zamek kupił arcybiskup z Esztergomu György Szelepcsényi. Podczas powstania kuruców w 1674 i 1675 powstańcy próbowali zdobyć warownią, ale bezskutecznie. Trzy lata później oddziały powstańcze księcia Thökölyego zdołały opanować zamek broniony przez garnizon niemieckich najemników. Po upadku powstania w 1685 roku zamek Boldogkő  bez walki został zajęty przez wojska austriackie stając się własnością kapituły esztergomskiej. Ponieważ arcybiskup Esztergomu był wierny Habsburgom zamek uniknął losu innych węgierskich warowni, które zostały zniszczone aby w przyszłości nie stanowić punktów oporu. Narastające coraz bardziej wśród węgierskiej szlachty nastroje antyhabsburskie skłoniły jednak cesarza Leopolda I do wydania rozkazu o zburzeniu zamku. Mimo iż wówczas zamek nie przedstawiał już większej wartości militarnej w 1701 roku częściowo zburzono jego fortyfikacje oraz zniszczono obiekty mieszkalne.

W 1715roku  zrujnowany zamek jezuici z Lewoczy za zgodą arcybiskupa zaadaptowali na magazyn zboża. Podupadającą twierdzę w 1753 roku kupił królewski radca Gabor Péchy. Nowy właściciel nie zamieszkał w zamku, lecz w zbudowanym we wsi barokowym pałacu. Na szczęście nie potraktowano zamkowych ruin jako kamieniołomu, z którego można pozyskać materiał budowlany. Pod koniec XIX wieku rodzina Pechy przeprowadziła na zamku prace zabezpieczające w modnym wówczas stylu neogotyckim. Niestety w wyniku prac wyburzono cześć oryginalnych murów zamurowano otwory okienne i drzwi, co pozbawiło obiekt walorów historycznych. Po śmierci hrabiego  Manó Péchy w 1889 roku zamek odziedziczyła jego córka Rezsőné Zichy Péchy Jequelin. W rękach rodziny Zichy pozostał on do czasu nacjonalizacji majątku w 1945 roku.

W latach 50-tych XX wieku miały miejsce pierwsze badania zamkowych ruin. W latach 60-tych przeprowadzono prace archeologiczne odsłaniając część zamku dolnego. Dzięki kontynuowanym w XXI wieku pracom częściowo zrekonstruowano zamkowe budynki i fortyfikacje. Obecnie zamek jest udostępniony do zwiedzania będąc sporą atrakcją turystyczną. Zachowały się pozostałości najstarszej wieży z XIII wieku oraz budynek mieszkalny i trójkątna wieża z następnego stulecia. Na zamku dolnym zobaczyć można bramę, mur z chodnikiem dla straży oraz południowy bastion. Spore wrażenie robi zrekonstruowana wieżyczka obserwacyjna na końcu skalnego grzbietu wzgórza skąd rozpościera się wspaniały widok na okoliczne góry.