Przed 1945 r. w Bartoszycach istniało pięć pomników. Każdy z nich był symbolem przemian lub działań, które w historii miasta wnosiły nie zawsze dobre zmiany. Zmiany te były jednak na tyle ważne czy istotne z punktu widzenia mieszkańców, że najczęściej oni sami, przy poparciu władz miasta, stawali się fundatorami tych obelisków.

Pomnik wojen pruskich.
Pierwszy z nich pojawił się w 1889 roku. Był to obelisk, który miał przypominać okres walk Prus z Francją w latach 1864, 1866 i 1870/71. Obelisk postawiono tzw. na skwerze Przedmieścia Rastenborskiego, na ówczesnym placu Bismarcka, tuż przy nieistniejącym już cieku wodnym zwanym "Młynówką". Dziś jest to okolica ronda solidarności przy ul. Kętrzyńskiej. Obelisk pamięci ofiar tej wojny został zniszczony przez sowiecką armię w 1945 r.

Cmentarz żołnierzy z powiatu bartoszyckiego.
Drugim ważnym pomnikiem — cmentarzem jest usytuowany na zboczu Góry Zamkowej (dziś ul. Nowowiejskiego), obok dawnego cmentarza ewangelickiego (dziś nieistniejący — obecnie teren parkowy), obelisk z kwaterami żołnierzy poległych w czasie wojny 1914-1918 r. Były to osoby z terenu Bartoszyc i dawnego powiatu. Co ciekawe, jest tam grób żołnierza rosyjskiego i kobiety z dwójką dzieci. Łącznie 92 osoby. W latach 1991-1992 pomnik odrestaurowano z funduszy polsko-niemieckich. Warto dodać, że dwie tablice upamiętniające poległych żołnierzy w okresie I wojny światowej znajdują się również w kościele św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej, tuż przy prawym wejściu do kościoła, idąc od ulicy Rynkowej. Po wojnie zamalowane. W latach 70. ubiegłego wieku ponownie odsłonięte, dzięki przychylności ówczesnego ks. proboszcza Adama Szabunii.

Poległym w I wojnie światowej.
Trzecim, równie ważnym, jak i bardzo charakterystycznym dla czasów, w których powstawał, był Pomnik Poległych. Upamiętniał on wszystkich mieszkańców Bartoszyc, którzy oddali życie w okresie I wojny światowej. Uroczyste odsłonięcie pomnika odbyło się w czasie obchodów 600-lecia miasta w 1932 r. Usytuowany na wzgórzu pomiędzy budynkiem ówczesnego starostwa powiatowego a kościołem św. Jana Chrzciciela. U stóp pomnika zbudowano zbiornik wodny w kształcie serca. Przez wiele lat obiekt zaniedbany, porośnięty trawą i zielskiem. Dziś pięknie utrzymany, z alejami spacerowymi dla mieszkańców, w ramach rewitalizacji Parku Elżbiety. Cokół pomnika istnieje do dziś, jest również zadbany i postawiono barierkę ochronną. Natomiast kolumna została zniszczona przez Armię Czerwoną w 1945 r.

Żołnierzom pułku Marwitza...
Czwartym obiektem był pomnik upamiętniający poległych w czasie I wojny światowej żołnierzy pułku Marwitza (jedna z przedwojennych bartoszyckich jednostek), który stał na skwerze pomiędzy dzisiejszymi ulicami gen. Andersa i Wojska Polskiego. Dziś nieistniejący. Zniszczony w 1945 r. Obecnie znajduje się tam pomnik błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki, który w latach 1966-1968 odbywał przymusową służbę wojskową w JW. 4413, specjalnej jednostce o zaostrzonym rygorze dla kleryków.

Kamień z Parku Elżbiety
Park Elizabeth ufundował w roku 1903 starosta Heinrich von Gottberg dla upamiętnienia swojej zmarłej żony. Podarował miastu areał 2,78 ha nad brzegiem Łyny, graniczący z parkiem strzeleckim. W owym okresie w niedziele i święta, życie towarzyskie skupiało się w Parku Elizabeth, gdzie znajdowały się obiekty sportowe, stawek w kształcie serca oraz ciąg spacerowy wzdłuż Łyny, obok stadionu sportowego, prowadzący aż do mostku na Łynie, który znajdował się na wysokości lasu miejskiego. W lesie funkcjonowała leśna kawiarnia, gdzie można było uczestniczyć w festynie lub odpocząć po męczącym, długotrwałym spacerze. Te piękne spacerowe trakty na przestrzeni XX wieku uległy zatarciu i pozostawały tylko we wspomnieniach dawnych mieszkańców. Oczywiście, w ponad 600-letniej historii miasta było wiele innych miejsc i tablic upamiętniających jakieś wydarzenia, czy okolicznościowych kamieni z tablicami jak np. kamień z Parku Elżbiety, który posłużył pod tablicę upamiętniającą 650 lat Bartoszyc.

Słyszał nie jedno miłosne wyznanie
Szóstym ze znanych pomników przedwojennych Bartoszyc był pomnik Johanna Wolfganga von Goethego, wybitnego poety niemieckiego, dramaturga i prozaika okresu romantyzmu. Uczonego i polityka. Prezydenta Izby Finansów na dworze sasko –weimarskim.
Pomnik był ustawiony w Lasku Miejskim, okolicy północno-zachodniej, w niewielkiej odległości od brzegu Łyny. Odsłonięcie pomnika odbyło się w 1925 r. Przed pomnikiem ustawione były ławki, które słyszały zapewne nie jedno miłosne wyznanie, ale i wiele głębokich westchnień, że wreszcie zakończył się spacer rozpoczęty w Parku Elżbiety. Pomnik został zniszczony w 1945 r. Jeszcze w latach 70. i 80. XX wieku można było zobaczyć trochę gruzów jako pozostałość po otoczeniu pomnika. Taki stan pomnika utrzymuje się do dziś.