Cmentarz żydowski w Przysusze został założony około 1745 roku (choć w żródłach pojawiają się wzmianki o roku 1723). Ulokowano go wówczas poza zwartą zabudową miejską, na północny zachód od placu żydowskiego; obecnie jest to zbieg ulic Cmentarnej i Wiejskiej.
W 1806 r. na cmentarzu pochowano Awrahama z Przysuchy, jednego z pierwszych propagatorów chasydyzmu w centralnej Polsce, w 1813 r. cadyka Jakowa Icchaka z Przysuchy - twórcę miejscowej dynastii chasydzkiej, a w kolejnych latach członków jego rodziny.
Cmentarz był czynnie użytkowany do drugiej wojny światowej. W 1942 r. w zbiorowych grobach pochowano ciała osób zastrzelonych przez Niemców: 11 członków Judenratu oraz 19 osób zabitych na podwórzu zarządu gminy. Na polecenie Niemców część nagrobków użyto do utwardzania ulic i budowy posterunku żandarmerii. Proces dewastacji był kontynuowany w okresie powojennym.
9 maja 1955 r. Minister Gospodarki Komunalnej podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza.
W 1987 r. Fundacja Rodziny Nissenbaumów przeprowadziła prace porządkowe na cmentarzu. Działka cmentarna została wówczas ogrodzona, a od strony wschodniej wzniesiono dwa ohele. Pierwszy umieszczono nad grobem kaznodziei i jednego z pierwszych propagatorów chasydyzmu w centralnej Polsce — Abrahama z Przysuchy (zm. w 1806). W drugim, podwójnym ohelu umieszczono osiem mosiężnych tabliczek. Dwie mają upamiętniać fundatorów, pozostałe poświęcono pamięci wybitnych cadyków związanych ze szkołą przysuską: Jakuba Icchaka Rabinowicza, zwanego Świętym Żydem (1766–1813), Symchy Bunima (1765–1827), Jerachmiela z Przysuchy (1784–1836), Jakuba Icchaka Elchanana (zm. 1873), Jerachmiela Judy Meira z Przysuchy (zm. 1897) i Cwi Hirsza Mordechaja z Przysuchy (zm. 1865). Co roku do Przysuchy pielgrzymują chasydzi związani z dynastią cadyków przysuskich.
W obrębie cmentarza zachowało kilkadziesiąt destruktów nagrobków (w większości fragmentów o wymiarach około 20 x 20 cm), z których najstarszy jest datowany na 1771 r. Jedynie pojedyncze macewy znajdują się na swoim miejscu. Teren porasta las liściasty o gęstym podszycie.
Cmentarz jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych. Klucze do bramy i oheli są przechowywane przy ul. Wiejskiej 50a.
Cmentarz ma obecnie powierzchnię 1,35 hektara i jest gęsto porośnięty drzewami oraz krzewami, które nie są przycinane.
Do dziś w różnych punktach Przysuchy znajdują się macewy, wykorzystane przez niektórych mieszkańców do utwardzania podwórek i innych zastosowań gospodarskich. Na terenie jednostki Straży Pożarnej przy ul. Targowej stoi budynek, którego ściany wykonano z żydowskich nagrobków.
Kesz: To magnetyk, mniej więcej jak PET. Na kordach.
Zawiera logbook, ołówek i certyfikaty dla pierwszych trzech znalazców.
Proszę odkładać dokładnie tak, jak był.
Symbol | Typ | Współrzędne | Opis |
---|---|---|---|
Interesujące miejsce | --- | Brama główna i ohele. |