Z po­wodu bezpośredniej bliskości granicy państwowej, najle­piej, jeśli przed wyprawą tutaj powia­domimy placówkę Straży Granicznej w Węgorzewie o tym zamiarze telefon +48 87 437 83 20.

Wizytówką Olszewa Węgorzewskie­go jest neogotycki kościół,

po­stawiony na wzgórzu, sięgającym ok. 140 m n.p.m. Do pierwszych lat XX w. Olszewo nie miało świątyni, a miesz­kańcy należeli do parafii węgorzewskiej. Olszewską parafię utworzono w 1895 r., a pierwszym, olszewskim pastorem był Johann Friedrich Haugwitz, który spra­wował swą funkcję bez świątyni. Bu­dowę kościoła powiązano z tzw. akcją jubileuszową. Z okazji dwusetnej rocz­nicy koronowania pierwszego króla pru­skiego – Fryderyka I, która przypada­ła w 1901 r., postanowiono w Prusach Wschodnich pobudować 14 nowych „kościołów jubileuszowych”. Nawią­zującą do gotyku, ale jednocześnie bar­dzo nowoczesną (m.in. przez asymetrię budowli) formę architektoniczną tych świątyń zaprojektował berliński archi­tekt – Albert Frisch. Pruskie władze po­kryły w części projekt i budowę. Bra­kującą kwotę zebrano z dobrowolnych darowizn – na kościół olszewski zebra­no w okolicy ok. 8 tys. marek. Budowla stanęła na wzgórzu i została wyświęcona w 1905 r. Niewielka parafia obejmowa­ła prócz Olszewa: Wężówko, Góry, Lin­gwarowo, Piątki oraz Maryszki i liczy­ła 1500 wiernych. W 1943 r. na froncie wschodnim poległ pastor Heinz Klein, a ostatni ewangelicki kapłan w Olsze­wie – Ernst Winter, nie zdążył się dobrze zapoznać ze swoją parafią.

Z Olszewa pochodził Max Monsky (1876 – 1969) – sekretarz generalny austriackiego To­warzystwa Ewangelicznego i założy­ciel ewangelickich misji ludowych, na­wracających katolickich Austriaków na protestantyzm, autor wydanej w 1957 r. książki „W walce o Chrystusa” (niem. „In Kampf um Christus”), któremu jed­nakże po wojnie zarzucano, iż dzia­łał przy znaczącym wsparciu NSDAP i Hitlera.

W roku 1946 świątynia w Olszewie Węgorzewskim została przejęta przez katolików, a pierwszym polskim pro­boszczem został ks. Kazimierz Krepsz­tul. W 1969 r. została oficjalnie erygowa­na tutaj parafia pod wezwaniem Podnie­sienia Krzyża Świętego, prócz Olszewa obejmująca: Góry, Jakunowo, Ołownik, Pawłowo, Pochwałki, Sobiechy, Wę­żówko i Wilkowo.

Ogołocone wnętrze ewangelic­kiego kościoła wypełniono w 1946 r. przewiezionym z innych miejsc wypo­sażeniem sakralnym i sprzętami. Orygi­nalna jest wykonana w Królewcu empo­ra organowa,

wraz z organa­mi, na których uwidoczniono „królewski jubileusz” za pomocą malunku z koroną i datami 1701 – 1901.

Natomiast baroko­wy, pochodzący z XVII w. ołtarz boczny

https://my.matterport.com/show/?m=U8NNXyqDFAM&play=1

oraz ambonę

https://my.matterport.com/show/?m=494MW8Z3nt3&play=1

zabra­no z nieodległego kościoła w Dąbrów­ce,

– ozdobny, XVIII-wieczny fotel z pałacu w Piątkach.

Ciekawą historię kryje zapewne neo­gotycki konfesjonał

– sprzęt obcy wyposażeniu świątyń ewangelic­kich – jak wynika z sygnatury, wykona­ny w 1919 r. w Elblągu przez snycerza Ottona Römera.

Z wieży kościelnej roz­ciąga się niesamowity widok na rozległą okolicę, aż po odległe Szeskie Wzgórza pod Gołdapią. Na południowym stoku wzgórza kościelnego rozciąga się cmen­tarz parafialny, na którym można spo­tkać wiele nagrobków z inskrypcjami w cyrylicy. Zaś od strony północnej zlo­kalizowany jest dom parafialny – orygi­nalny budynek z czerwonej cegły z cen­tralnym pseudoryzalitem, zwieńczonym wystawką dachową.

Bibliografia załącznikowa:

• Wojciech Marek Darski, KRAINA WĘGORAPY Wędrówki po gminie Budry, Gmina Budry 2018.