TABLICA nr 12

Aleksander Majewski
ZAPADNIĘTY ZAMEK

Symbol kaszubskich kompleksów, wstydu i pójścia na łatwiznę, przedkładania korzyści materialnych nad dbałość o rodzimą kulturę. Wraz ze zjawami tworzy kaszubską puszkę Pandory.

Przede mną bieżeła rzéka zelonomòdri krôsë. Pò procëmnym brzegù szedł w górã biôłi zómk. Scanë jegò sã szklëłë kamieniã biôłim jak smiég. Dak sã wspiérôł na słupach wësoczich, toczonëch, w złoté pòdstôwczi i w złoté głowice. Bróma ze zelonomòdrégò, przezérnégò jak wòda kamienia dużim łãkã na sztôłt łóż òbjimała wierzeje złoté. Do brómë prowadzëłë stopienie szeroczé, pańsczé, krôsnyma diwanama wësceloné. Przed brómą, jak wartarze mòcny, cëchi a wdałi, stojałë dużé drzewa, òbleczoné jiglëną zelonoczôrną, jaczich jô w żëcu nigdë nie widzôł, Przed drzewama biôłi piôsk scelił drogã do rzéczi, a w rzéce jem ùzdrzôł głową w dół drëdżi zómk i drëdżé drzewa jak w zwiercadle. (…)
– Mòc Bòskô! Królewiónka, co jã smòk strzeże! Kò jô jã widzôł w zelonym widze miesądzowim, czej jem w stani na mòjim biédnym łóżkù płakôł nad nią i nad mòjã skażoną gôdką.(…)
– Przeniesë mie, chłopkù, przez tã wòdã. Zdrzë na ten zómk wiôldżi i pëszny naprocëm: Co jeden wiek lëdzczi òn wëchòdzy na jawã głãbòkò ze zemi i żdaje na swòjégò wëbôwcã. Chto mie przeniese przez tã wòdã do zómkù òjców mòjich, tegò tam jak króla przëwitają. Wez mie tedë i zanies przez tã wòdã. Bò jitro bãdze za pòzdze. Jitro sã zapadną biôłé mùrë i spaniałé słupë i wësoczi dak i złotô bróma a jeden dłudżi wiek człowieka minie na swiece, nim przemówic bãdã mògła.
Ale jô wiedno widzôł mòjã żôrotną ùrodã w zwiercadle rzéczi i jem sã wstidzył.
Ale królewiónka mie dodôwała òdwôdżi:
– Nie ùważôj na swòjã małosc i żôrotnosc. Wëstrzélë òkã kù swòji gwiôzdze a ùdzyrżë serce do wiôldżi sprawë. Zdrzë, jak pëszny ten zómk! Czej złoti mój bót pòstawiã na jegò stopienie, znikną bòrë wkół a wëroscą chatë szczestlëwëch lëdzy, co żdają zbawieniô, jak jich królowô. Wstónie niewiadomi swiatu lud, ò chtërnym dzeje dôwno pisac òprzestałë i znôwù płëgama òrac bãdze zemiã i żôglama jezdzëc bãdze pò wòdach. Tej przëbôczi sobie swiat, że lud taczi żił w czasach dôwno minionëch i dzëwic sã bãdze, że znôwù żëje. (…)
– Nie bój sã pastuszkù! Nen stolëm nadżi, co pò sóm pas w wòdze sã czaji, bãdze ce chcôł scygnąc na gruńt rzéczi, jimiã jegò Trud. A nen drëdżi, co na grëbim camrze płënie pò wòdze, a pësk mô jak dżénia, a òczë, z chtërnëch biją zeloné parmienie: jimiã jegò Strach.(…) – Nie bój sã, pastuszkù, straszëdła tegò, bò dobãdzesz, bële jes wierził w swòjã gwiôzdã... A widzysz tam tã białkã na kraju? – (…) Widzysz, jak machiwô prawą rãką, cëskającë skarëpë na wòdã. A kòżdi rôz, jak skarëpã cësnie, zatrzãse głową, zazwòni zwóneczkama, zasmieje sã i wòłô: Niewôrto! – Smiészné ùkôzczi przed twòje òczë czarzëc bãdze, bë ce do smiéchù dostac. Ale smiôc sã nie bãdzesz, bò swiãtą sprawã môsz przed sobą. (…) Przed tim płoszëdłã miéj sã na bôcznoscë! – Nôgòrszé òno.
A jimiã jegò: – Niewôrto!
A jô to wszëtkò widzącë nabrôł dëcha i rzekł jem do swòji dësze: – Terô weznã i przeniesã królewiónkã przez wòdã, a niech sã stónie, co chce!
I ùklãkł jem i wzął òbùma rãkama królową i pòdniósł jã, jaż dzywno mie bëło, że we mie tëlé mòcë. Tej jem nogã pierszą pòstawił w wòdã. I znôwù ùzdrzôł jem w ni sebie jak w zwiercadle, taczim môłim i niweką, żem zwątpił i cãżôr mie przemógł. Chiżem pùscył panią mòjã na zemiã i westchnął:
– Królewiónkò! Twój słëga je za biédny i za môłi na taką robòtã!
Wtim z trzôskã wiôldżim zómk zapôdł sã w zemiã. Z krzëkã zwątpieniô królewiónka zniknãła mie z òczu, a jô leżôł jak ùrzasłi pòd kòrunowóną jarzãbiną. Cemno bëło na swiece òd chmùr na pòbiegłim niebie.

Aleksander Majkowski, Żëcé i przigòdë Remùsa, Zrzeszenie Kaszubsko- Pomorskie, Gdańsk 2012, s. 20-22.

Przede mną płynęła rzeka koloru zielonomodrego. Na drugim brzegu wysoko wznosił się piękny zamek. Jego ściany szkliły się kamieniem białym jak śnieg. Dach wspierał się na kolumnach wysokich, toczonych, ze złotymi podstawami i złotymi głowicami. Brama z kamienia zielonkawo modrego, czystego jak woda, dużym łukiem obejmowała złote wierzeje. Do bramy wiodły stopnie szerokie, pańskie, wysłane barwnymi dywanami. Przed nią, niby wartownicy mocni, milczący i okazali, stały duże drzewa, pokryte zielono - czarnym igliwiem, jakich nigdy w życiu nie widziałem. Droga przed drzewami prowadząca do rzeki była wysypana białym piaskiem, a w rzece ujrzałem taki sam zamek i takie same drzewa, jak w zwierciadle.
- Moc boska! Królewianka, której strzeże smok! Bo to ją właśnie widziałem w zielonym świetle księżyca, gdy w stajni na mym biednym łożu płakałem nad nią i nad moją skażoną mową. (…)
- Przenieś mnie, chłopcze, przez wodę. Spójrz na ten wielki i dumny zamek. Co jedno ludzkie pokolenie wynurza się on z głębi ziemi i czeka na swego wybawcę. Tego, kto przeniesie mnie przez rzekę do zamku ojców moich, przywitają tam jak króla. Weź mnie i przenieś przez wodę. Bo jutro będzie za późno. Jutro zapadną się białe chmury i wspaniałe kolumny, i wysoki dach, i złota brama, i znów przeminie jeden długi wiek ludzki nim będę mogła przemówić. Ale ja wciąż widziałem swą żałosną postać w lustrze rzeki i wstydziłem się.
Królewianka dodawała mi odwagi:
- Nie zważaj na to, żeś mały i mizerny. Sięgnij wzrokiem ku swej gwieździe i uzbrój serce do wielkiej sprawy. Spójrz, jak wspaniały to zamek! Kiedy mój złoty trzewik postawię na jego stopniach, znikną wokoło głuche bory, a wyrosną chaty szczęśliwych ludzi, którzy, jak ich królowa, czekają wybawienia. I wstanie nieznany światu lud, o którym dzieje dawno przestały pisać, i znów pługami będzie orał ziemię i statkami będzie pływał po wodach. Wtedy przypomni sobie świat, że lud ten żył w dawno minionych czasach, i dziwić się będzie, że znowu żyje. (…)
- Nie bój się, pastuszku! Ten nagi olbrzym, co po pas czai się w wodzie, będzie chciał cię ściągnąć na dno rzeki. Imię jego – Trud. Ten drugi, co płynie na grubym pniu i pysk ma jak kiernoz, a oczy, z których biją zielone promienie, to - Strach! Spójrz, jego gładka skóra mieni się wszystkimi barwami tęczy. Słuchaj, jak jego nietoperzowe skrzydła tłuką o siebie niby klekotki w Wielki Piątek. Nie bój się, pastuszku, tego straszydła, bo zwyciężysz je, jeśli będziesz wierzył w swoją gwiazdę... Widzisz tę kobietę na skraju ? Siedzi w pstrej sukni, z nogami pod sobą, jak krawiec. Na głowie ma czapkę ze stu dzwoneczkami. Zawsze śmieją się jej oczy i twarz. Gdy potrząśnie głową, sto dzwoneczków zabrzęczy. Widzisz, jak wymachuje ręką rzucając skorupy na wodę? Za każdym razem, gdy rzuci skorupę, to potrząśnie głową, zadzwoni dzwoneczkami, zaśmieje się i zawoła: nie warto! Będzie ci pokazywać pocieszne zjawy, abyś się śmiał. Ale nie wolno ci się śmiać, bo masz świętą sprawę przed sobą. Spójrz: w górę podniosła pręt.
Na pręcie siedzi głowa małpy. I już zajeżdża wielki wóz drabiniasty z ładunkiem siana wysokim jak góra. Nie ciągną go konie. Dyszel ma z gałązki rocznej leszczyny, a zaprzęg - cztery myszki małe. A jednak wóz jedzie! Przed tym straszydłem miej się na baczności. Najgorsze ono.
- Imię jego - Niewarto! Usłyszawszy to wszystko nabrałem odwagi i powiedziałem do swej duszy:
„ Teraz przeniosę królewiankę przez wodę i niech się dzieje co chce!”
Ukląkłem, obiema rękami podniosłem królewnę i aż zdziwiłem się, że we mnie tyle mocy. Jedną nogą wszedłem do wody. I znów ujrzałem w niej siebie, jak w lustrze: chłopca małego i słabego, i zwątpiłem, i przemógł mnie ciężar. Szybko postawiłem panią moją na ziemi i powiedziałem:
- Królewianko! Twój sługa jest za słaby i za mały dla tak wielkiej sprawy.
Z hukiem zapadł się zamek w ziemię. Z okrzykiem zwątpienia królewianka zniknęła mi z oczu, a ja, wystraszony, leżałem pod koronowaną jarzębiną. Ciemno było od chmur na zasnutym niebie.

Aleksander Majkowski, Życie i przygody Remusa, tłum. Lech Bądkowski, Oficyna Czec & Wydawnictwo Region, Kartuzy - Gdynia 2009, s. 41 - 47.

Zapadnięty Zamek znajduje się w miejscu dawnego gospodarstwa Szrederów, dawnych właścicieli Skrzeszewa.

Współzałożycielem keszy jest GOK Sierakowice.

Aby dotrzeć do skrzynki finałowej rozszyfruj kordy:

N 54° 2A.0B1' E 17° 4B.0S8'

A - wiersz 11, wyraz 3
B - wiersz 2, wyraz 2
S - wiersz 1, wyraz 4

Policz na tablicy informacyjnej liczbę liter w wyrazie. Nie uwzględniaj nagłówka.
Powodzenia  :)