Historia Muzeum

Początki więzienia Sonnenburg/Neumark datowane są na lata 1832-1833, kiedy to powstały pierwsze budynku kompleksu. Z czasem, w wyniku rozbudowy placówka mogła pomieścić nawet 900 więźniów. W latach 1846-1847 byli tu więzieni m.in. polscy działacze niepodległościowi, związani z powstaniem wielkopolskim 1846 roku. W 1931 roku stan sanitarny więzienia pogorszył się do tego stopnia, iż władze zadecydowały o jego zamknięciu. Fakt ten wywołał niezadowolenie mieszkańców miejscowości (więzienie było dużym lokalnym pracodawcą), co wykorzystali miejscowi działacze NSDAP, doprowadzając - po wygranych wyborach w 1933 - do otwarcia tu jednego z pierwszych obozów koncentracyjnych.
Obóz w Sonnenburgu istniał od kwietnia 1933 przez okres około roku. Trafili tu m.in. oskarżeni po pożarze Reichstagu parlamentarzyści, intelektualiści (m.in. pisarze Carl von Ossietzky i Erich Mühsam) oraz więźniowie polityczni. W 1934 placówce przywrócono status więzienia, w którym jednak nadal przetrzymywani byli więźniowie polityczni. W 1941 roku, po wydaniu przez władze hitlerowskie dekretu Nacht und Nebel, do więzienia trafiło ok. 1500 członków opozycji antynazistowskiej z terenów Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga i Norwegii. W Sonnenburgu zostali również osadzeni członkowie Polskiej Organizacji Walki o Niepodległość, działającej we Francji.
W nocy z 30 na 31 stycznia 1945 roku żołnierze SS dokonali masakry 891 więźniów Sonnenburga. Tylkom czterem osobom udało się przeżyć. Po II wojnie światowej budynki więzienia rozebrano, zachowując jedynie miejsce rozstrzelań, zwane Ścianą Śmierci.

W 1973 r. mała grupa mieszkańców Słońska postawiła zbudować Muzeum i pomnik. W lutym 1974r. powołano Społeczny Komitet Budowy Muzeum Martyrologii w Słońsku pod przewodnictwem przewodniczącego tutejszej Gminnej Rady Narodowej pana Tadeusza Szymańskiego oraz pana Stefana Szperki, dyrektora PGR w Słońsku. Członkami tego komitetu m.in. byli: Stanisław Michalak, Marian Talarkowski, Eugeniusz Zabielny, Teofil Kot, Bolesław Piotrowski, Tadeusz Demski, Henryk Gapiński i Piotr Senuka. Wszystkie prace budowlane wykonywali skazani tutejszego Zakładu Karnego, a za ich pracę odpowiedzialny był pan Jerzy Surmański. Pomagało mu w tym wielu pracowników tego zakładu. Kierownikiem budowy był Benedykt Masłowski, odpowiedzialnym za dostarczanie materiałów budowlanych był pan Antoni Polak. Opiekę merytoryczną oraz projekt wystroju wnętrza zawdzięczamy panu dr Przemysławowi Mnichowskiemu. Budynek Muzeum architektonicznie wzorowany był na polskim orderze Virtuti Militarii. Otwarcie Muzeum Martyrologii oraz przecięcie wstęgi na pomniku poświęconemu zamęczonym i zamordowanym miało miejsce 28 września 1974 r.

Po ponad trzydziestu latach funkcjonowania budynek potrzebował generalnego remontu oraz odświeżenia ekspozycji. Dzięki współpracy polsko-niemieckiej stworzono projekty „Modernizacja budynku Muzeum Martyrologii w Słońsku wraz z zagospodarowaniem terenu przy muzeum” oraz „Aranżacja i wyposażenie Muzeum Martyrologii w Słońsku”, dla których udało się pozyskać środki z programu Europejska Współpraca Terytorialna – program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska (województwo lubuskie) – Brandenburgia 2007-2013. Partnerem Gminy Słońsk było Muzeum Seelower Höhen z Seelow. Prace merytoryczne związane z uaktualnieniem wystawy powierzono grupie ekspertów z Polski i Niemiec. Od 2015 r. zwiedzający mogą zobaczyć odremontowany budynek oraz nową ekspozycję wzbogaconą multimediami. Wstęp do muzeum jest bezpłatny

O KESZU

Wisielec, na kordach, zawiera logbook i pamiątkowe certyfikaty.