Jan Gomoła

Polski aktywista plebiscytowy, powstaniec śląski, działacz Związku Polaków w Niemczech, więzień KL Buchenwald. Przez Niemców nazywany "polskim królem". Urodził się 13 maja 1875, a zmarł 21 stycznia 1967.

Gomoła rozpoczął organizowanie wieców dla uświadamiania ludności polskiej zamieszkującą wsie wokół Strzelec. Jego zaangażowanie stało się powodem szykan dla administracji cesarskiej. Pracujący dla niemieckich włodarzy synowie Jana często byli poniżani czy bici oraz wypłacano im mniejsze pieniądze. Senior rodu nie mógł również liczyć na wynajęcie wiejskiej sali na czas spotkań działaczy propolskich, z powodu niechęci do Polaków niemieckiego karczmarza. Wobec tego organizowano wiece na otwartej przestrzeni lub w starych stodołach, co nie przeszkadzało uzyskiwać często ponad tysięczną frekwencję. Gomoła zawiedziony brakiem poparcia partii Centrum dla sprawy Śląska zabiegał o poparcie lokalnych ruchów na rzecz autonomii. W 1907 został koordynatorem kampanii księdza Józefa Wajdy na swój okręg. 23 stycznia ksiądz Wajda został wybrany do Reichstagu gdzie wszedł w skład Koła Polskiego reprezentującego Polaków z Wielkopolski i Śląska.

Od 1908 roku był współzałożycielem oraz członkiem zarządu Banku Ludowego w Strzelcach Opolskich aż do 4 września 1939 roku, kiedy to rozwiązano wszystkie polskie spółdzielnie z polecenia Głównego Urzędu Bezpieczeństwa III Rzeszy.

Po wybuchu I wojny światowej został wcielony do wojska niemieckiego. Po wielu przenosinach wrócił do domu w marcu 1915 jako "nieuleczalnie chory". Jednak w 1916 roku dostał kolejne wezwanie, tym razem jako sanitariusz. W 1917 trafił jako artylerzysta na front zachodni do Francji, gdzie pozostał do końca wojny. Wrócił do domu 20 grudnia 1918 roku.

Po powrocie w rodzinne strony priorytetem stała się plebiscytowa walka o polskość Śląska. Jan Gomoła stanął na czele Komitetu Wyborczego w Grodzisku. W mieście tym 20 marca 1921 roku wygrała opcja polska zdecydowaną przewagą: 288 głosów za Polską, 120 za Niemcami. Wygraną Polaków zakończył się również plebiscyt w całym powiecie strzeleckim. Mimo to, wobec podejrzenia o proniemiecką decyzję Międzysojuszniczej Komisji decyzją Korfantego rozpoczęło się III powstanie śląskie. Jeszcze przed wybuchem powstania Jan został komendantem POW w Grodzisku. Stanął na czele straży obywatelskiej broniącej wsi. Po powstaniu uciekł wraz z synami do Polski w obawie przed zemstą niemieckich bojówek pustoszących tereny, na których w czasie powstania i plebiscytu ponieśli klęskę. Po ustaleniu nowych granic, mimo propozycji zamiany majątków od jednego Niemca z Lublińca zdecydował się pozostać w Grodzisku i dalej angażować się w rodzimych stronach do momentu powrotu tych ziem do Polski. Po zawierusze plebiscytowej w związku z wysoką migracją i prześladowaniami polskie organizacje na terenach przyznanych po 1921 roku Niemcom były w rozsypce. Ostateczna próba konsolidacji tamtejszej mniejszości polskiej nastąpiła w 1923 r., kiedy to 18 lutego utworzono Związek Polaków w Niemczech. Jan od pierwszych dni był aktywnym członkiem tej organizacji, między innymi został Mężem Zaufania ZPwN w Grodzisku.

Zmarł w wieku 91 lat 21 stycznia 1967 roku i został pochowany wraz z żoną na cmentarzu parafialnym w Grodzisku

Ze względu na las i tylko smartfona kordy mogą być trochę przesunięte, ale spojler powinien pomóc ;-)