Kapliczki są elementem naszego rodzimego krajobrazu, są w miastach i na wsiach. Czasami są to jak to ktoś ładnie ujął "kapliczki z Madonnami", a czasami są to zwykłe krzyże. Są różne, zadbane, zapomniane, ozdobione ładnie, ozdobione jak na jarmark. Kapliczka ta jest moją „sąsiadką”, widzę ją z okna, „sąsiadujemy” ze sobą od… początku lat osiemdziesiątych to dopiero teraz coś mnie natchnęło do poszperania kto, kiedy i po co je wymyślił? Opis w pierwszej wersji wyglądał troszkę inaczej, jednakże lukmarq podając linki "zmusił" mnie jednak do poszperania i zrobienia solidnego opisu.

Historia „naszej, Legionowskiej” kapliczki

Kapliczka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej stoi u zbiegu ulic Piłsudskiego i Sobieskiego. Ufundowana została w 1904 r. na 50-lecie ogłoszenia przez papieża Piusa IX dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Piaskowcowa rzeźba Matki Boskiej ustawiona jest na wysokim cokole z ciemniejszego kamienia.
Za młodych lat pamiętam jak przy kapliczkach siedziały Panie i się modłiły. Również przy tej, bo z okna mam właśnie widok na nią.
Kapliczka jest z 1904 roku. Samo Legionowo (Nowa Jabłonna) powstało w 1877. Obecnie jak okiem sięgnąć są tu blokowiska. W tamtym okresie ta dzielnica nazywała się Cegielnia. Były tu domki, a jeszcze więcej było dołów z których wydobywano surówce, które wożono do cegielni, która mieściła się w okolicach obecnego stadionu. Jak by nie patrzył jest to chyba jedyna pozostałość z tamtego okresu, no może poza niektórymi ulicami (ich układem).

Skąd się wzięły i po co są kapliczki, krzyże, Świątki i Nepomuki?

Krzyże stawiano by uczcić jakieś ważne wydarzenie, czy potwierdzić swoje religijne zaangażowanie. Budowano je w podzięce za uratowanie życia, czy otrzymanie łaski. Były też znakami granicznymi, które wyznaczały koniec i początek wsi czy drogowskazami. Karawaki chroniły przed epidemiami.
Kapliczki zaś Dokładnie nie wiadomo, kiedy zaczęto budować kapliczki. Geneza tych obiektów kultu jest bowiem bardzo stara i niezbyt jasna, posiadająca przynajmniej kilka sugerowanych źródeł.
Jedno z nich wskazuje na pochodzenie grecko-rzymskie. Kapliczki takie znajdowały się przy niemal każdych większych skrzyżowaniach, w domach (atrium), czy sypialni. W środku umieszczano obrazek geniusza i Lary oraz cenne przedmioty.
Według innej z wersji, nazwa „kapliczka” wywodzi się od łacińskiego wyrazu ~cappa, czyli płaszcz. Domniemywa się, że chodzi tu o płaszcz św. Marcina, biskupa z Tours, który przechowywany był w specjalnej celi – pomieszczeniu wewnątrz specjalnego, niewielkiego kultowego budynku o charakterystycznych kształtach, zwanym właśnie „kaplicą”.
Według innych przypuszczeń już św. Ambroży, biskup Mediolanu z II poł. IV wieku wspominał o kapliczkach jako o miejscach kultu. Zgodę na odprawianie nabożeństw przy kapliczkach zatwierdził synod w Agde w początkach VI wieku.
Istnieją też hipotezy dopatrujące się przedchrześcijańskiej genezy kapliczek na terenach Polski. Według nich typ kapliczek słupowych (kapliczek umieszczonych na drewnianych lub murowanych wysokich słupach), jest niezwykle podobny do pogańskich słupów kultowych. O "pogańskich kapliczkach" pisał choćby Nestor w IX w.: (…) jeśli kto umierał, to czynili nad nim tryznę, a potem czynili stos wielki i wkładali na ten stos umarłego i spalali, a potem, zebrawszy kości, wkładali je w małe naczynie i stawiali na słupie przy drogach, jak czynią Wiatycze i dziś. Podobne praktyki pogrzebowe były powszechne u ruskich plemion Kryniczan, Radymiczów, Siewierzan i Wiatyczów. Wpływ tych pogańskich obiektów kultowych na chrześcijańskie kapliczki, według tych opinii, wydaje się dość istotny. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa uważano kapliczki za siedziby demonów.
Świątek – drewniana rzeźba o tematyce religijnej, zazwyczaj pokryta polichromią, wykonywana przez twórców ludowych – samouków. Najczęstszym motywem są: Chrystus Frasobliwy i Matka Boża. Umieszczane są często w kapliczkach. Świątki, będące niewielkimi obiektami sakralnymi, nazywane są lokalnie „figurami” (od „figura” Matki Boskiej, „figura” świętego).
Nepomuk – figura świętego Jana Nepomucena, którą można spotkać od Litwy po Niemcy i Włochy. Najwięcej figur znajduje się w Czechach i na terenach dawnych Austro-Węgier, na Dolnym i Górnym Śląsku, na terenie ziemi kłodzkiej.
Jan Nepomucen uważany był za patrona dobrej spowiedzi i spowiedników. Miał chronić przed wzburzoną wodą i powodziami, stąd jego pomniki ustawiane były często przy mostach i nad wodą. Nepomuki występują w wielu postaciach: od wyrafinowanych barokowych rzeźb do ludowych świątków. Te ostatnie, charakterystyczne dla terenów Polski i Litwy, można często spotkać w kapliczkach przy brodach, lub na rozstajach dróg. Jest to efekt ciekawego zjawiska dwutorowości kultu - po okresie propagowania go przez władze kościelne, państwowe i, w ślad za nimi, szlachtę, Jan zaczął być czczony przez niższe warstwy społeczne w charakterystyczny dla nich sposób. W Polsce nepomuki były najpopularniejszymi figurami umieszczanymi w kapliczkach. Są wykradane, aby trafić do antykwariatów czy prywatnych kolekcji.

Kto pamięta „zebrania” starszych Pań przy kapliczkach?

Gdzieniegdzie można spotkać w miesiącu maju starsze Panie modlące się gromadnie przy kapliczkach. Jest to związane z Majowymi Nabożeństwami w kościele Katolickim. Maj jest w KK miesiącem szczególnie poświęconym czci Matki Bożej. Słynne „majówki” - nabożeństwa, odprawiane wieczorami w kościołach, przy grotach, kapliczkach i przydrożnych figurach, na stałe wpisały się w krajobraz Polski. Początków tego nabożeństwa należy szukać w pieśniach sławiących Maryję Pannę znanych na Wschodzie już w V wieku. Na Zachodzie poświęcenie majowego miesiąca Matce Bożej pojawiło się dopiero na przełomie XIII i XIV w. Litania Loretańska, która jest główną częścią nabożeństw majowych, powstała prawdopodobnie już w XII w. we Francji. W Polsce jest o jedno wezwanie więcej. W okresie międzywojennym, po zatwierdzeniu przez Stolicę Apostolską uroczystości Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, za zgodą papieża Piusa XI, do Litanii dołączono wezwanie "Królowo Polski".