Położenie

          Lutcza to duża wieś położona w gminie Niebylec, w powiecie strzyżowskim. Leży nad rzeką Stobnicą. Mieszka w niej ponad 2000 mieszkańców. Teren wsi znajduje się w obrębie Pogórza Dynowskiego.

Historia

         Historia wsi sięga co najmniej XIV wieku. W roku 1390 król Władysław Jagiełło nadając wieś Czaderowi z Potoka wydał decyzję o przeniesieniu wsi Lustscha  (oraz kilku sąsiednich) z prawa polskiego na prawo magdeburskie. Czader realizację zmiany prawa przekazał Mikoiłajowi Bessegerowi. W ciągu stulecia dziedzictwo Czadera uległo rozdrobnieniu. W roku 1450 Lutcza miała kilku właścicieli. Dziedzicem Lutczy został Jakub Czepielowski herbu Gryf. W połowie XV wieku władali w niej także bracia niedzielni Andrzej i Jakub a w 1508 roku podzielona została pomiędzy Vicenciusa Clączynskyego, Annę Liuthkowską i Petrusa Domaraczkyego.  W 1536 wsią Lutczą władają Stanisław Domaradzki i Bernard Czepielowski. Patronat szlachecki nad wsią sprawują Czepielowscy, Izdebscy Strzyżowscy i Domaradzcy. Na przełomie XVII/XVIII wieku Lutcza była majątkiem Tarłów. Wydzierżawili oni wieś jezuitom, za sprawą których Lutcza bardzo się wzbogaciła. W połowie XVIII wieku na terenie Lutczy działały tu dwa młyny, trzy karczmy i browar z gorzelnią. Wieś była wielokrotnie zniszczona przez wojny i najazdy w XVII i XVIII wieku oraz przez przemarsze wojsk. Przemarsze wojsk oprócz zniszczeń przyniosły też epidemie, które zdziesiątkowały wieś. W II połowie XVIII wieku wieś należała do rodziny Zaklików a na początku XX wieku do Wallacha Chaskela.

Od roku 1795 aż do zakończenia I wojny światowej Lutcza znalazła się pod zaborem austriackim.

Opis zabytku

Około II połowy XV wieku w Lutczy został wybudowany drewniany kościół. Parafię prawdopodobnie ufundowali około roku 1442 Domaradzcy z Gryfitów, jednak nie zachowały się dokumenty związane z historią świątyni. Obecnie modrzewiowy kościół w Lutczy jest bardzo cennym zabytkiem drewnianej architektury sakralnej na Podkarpaciu.

Kościół jest orientowany, zbudowany jest w konstrukcji zrębowej. Posiada dwie czworoboczne części, tj. nawę i prezbiterium. Do trójbocznie zamkniętego prezbiterium przylega murowana zakrystia ze skarbczykiem dobudowana do kościoła w I połowie XVI wieku. Wejście do kościoła zwieńczone jest łukowatym, kamiennym portalem pochodzącym również z I połowy XVI wieku. W 1670 kościół częściowo zniszczył pożar (zniszczona została szczególnie wieża). W XVII wieku dobudowano wieżę a ściany wzmocniono lisicami. Rozbudowano go po roku 1722 dodając okna w nawie, strop z fasetą oraz dach o konstrukcji storczykowej z barokową, ażurową wieżyczką na sygnaturkę. Na sygnaturce znajduje się inskrypcja: „W Tobie Boże nadzieja”. Zachowano charakter i gotycką sylwetkę świątyni. Została ona konsekrowana w roku 1743. We wnętrzu świątyni znajduje się średniowieczna belka tęczowa. Okno od strony wschodniej posiada typowa gotycka dekoracje w postaci tzw. oślego grzbietu (forma czterolistna).  Wyposażenie kościoła pochodzi z XVII i XVIII wieku. Prezbiterium zdobi zrekonstruowana późnorenesansowa polichromia. Ołtarz główny wykonany jest w stylu barokowym, pochodzi z XVII wieku. Został uzupełniony w wiekach późniejszych (np. tabernakulum i antepedium). W środkowej części ołtarza płaskorzeźba Wniebowzięcia NMP. Po bokach umieszczono cztery rzeźby naturalnej wielkości. Z II połowy XVIII wieku pochodzi boczny ołtarz trójkondygnacyjny Matki Bożej Różańcowej z przysłoną, którą stanowi obraz Świętego Jacka Odrowąża. Polichromia na ścianach i na suficie jest w większości zrekonstruowana. Jeden z jej fragmentów, tzw. zacheuszek odkryto na ścianie zrębu, Datuje się go na XV-XVI wiek. Cennym zabytkiem jest ambona, pomimo nagromadzenia na niej elementów z rożnych epok. Kościół posiada kilka zabytkowych obrazów malowanych na desce. W szkatułce na południowej ścianie prezbiterium można zauważyć relikwiarz. Przechowywana jest w nim relikwia Świętego Gwoździa. Autentyczność relikwii jest potwierdzona odpowiednimi dokumentami.

Obok świątyni stoi dzwonnica z XVIII wieku. Dzwony, które wisiały na niej pierwotnie zostały wywiezione przez austriacka armie. Nowe pojawiły się w roku 1922, ale dwa z nich ukryli mieszkańcy z obawy przed Niemcami. Powody, jak się okazało były słuszne, gdyż ostatni, najmniejszy dzwon, który pozostał na dzwonnicy został zabrany przez Niemców. 

W pobliżu kościoła znajdował się drewniany dwór i folwark złożony z 6 budynków leżących nad Stobnicą. Po przeciwnej stronie Lutczy, od strony Domaradza, stał drugi dwór i folwark składający się z 13 budynków. Trzeci folwark znajdował się od strony Niebylca i składał się z tzw. rządcówki drewnianej oraz drewnianych budynków.

Ciekawe miejsca w okolicy

Gotycki drewniany kościół św. Mikołaja z XV wieku w Domaradzu
Kościół, dawna cerkiew z 1912 roku w Krasnej
Zespół parkowo-pałacowy z 1 poł. XIX wieku w Żyznowie
Drewniany kościół, dawna cerkiew greckokatolicka z 1841 roku
w Bonarówce

Skrzynka

Kesz to klipsiak małej wielkości. Dla pierwszych trzech znalazców są okolicznościowe certyfikaty i fanty na wymianę.

Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.