ydzi zaczęli osiedlać się w Brzozowie w I połowie XVII wieku. Do końca XVIII wieku było ich bardzo mało, a ich liczba nie rosła. Dopiero po tzw. reformach józefińskich zaczęli się osiedlać. Od tej pory ich liczba rosła, a procent Żydów  wśród mieszkańców Brzozowa wzrastał, osiągając w różnych (lepszych lub gorszych okresach) 20 - 30%.

W brzozowskim rynku do Żydów należały wszystkie domy z wyjątkiem trzech kamienic.

Niedługo po zajęciu miasta, we wrześniu 1939 r., Niemcy rozstrzelali ok. 300 osób pochodzenia żydowskiego. Kilkudziesięciu Żydów uciekło na wschód, do sowieckiej strefy okupacyjnej. W październiku 1941 r. w mieście było 1007 Żydów, w tym także sporo uciekinierów z Zachodu. Na przewodniczącego Judenratu Niemcy wyznaczyli Mojżesza Knobelbartha.

W brzozowskim getcie do dnia 24.06.1942 r. znaleźli się wszyscy miejscowi Żydzi oraz ok. 550 z wyznaczonych okolicznych wsi, a także grupa Żydów z getta w Krośnie. Mężczyźni z getta zatrudniani byli przy pracach remontowych w mieście, a ok. 50 osób w kopalni ropy naftowej w Grabownicy, gdzie skoszarowano ich w pożydowskim domu Szneków.

Grupa brzozowskich Żydów kilka godzin przed egzekucją. Zdjęcie zostało wykonane na polecenie Niemców.

Na początku sierpnia 1942 r. Niemcy dokonali selekcji mężczyzn w wieku 15–35 lat. Zebrano ich na placu (obecnie dworzec PKS). Zdrowych i silnych wywieziono do stacji kolejowej w Targowiskach i stamtąd wysłano do obozu pracy w Prokocimiu. Część Żydów brzozowskich zginęła także w obozie zagłady w Bełżcu. Pozostałych w getcie, w większości starców, kobiety i dzieci, 9 sierpnia 1942 r. zgromadzono na stadionie. Dzień wcześniej w lesie Łazienki wykopany został ogromny dół. Dnia 10.08.1942 r. rozstrzelano tam ponad 800 osób. Dziś miejsce to upamiętnia pomnik mauzoleum brzozowskich Żydów, niedaleko którego ukryta jest skrzynka.

Po likwidacji getta Niemcy ścigali ukrywających się Żydów. Jesienią 1942 r. rozstrzelali w Brzozowie na cmentarzu żydowskim 18 Żydów z Jabłonki i Grabówki. Wiosną 1943 r. – 5, w lutym 1944 r. – 2 Żydówki. W sąsiednich Humniskach w 1943 r. zamordowano 14 Żydów, w Przysietnicy – 3 i w Grabownicy – 4. Z Grabownicy wywieziono do Brzozowa 38 Żydów, tam ich rozstrzelano w lesie i pochowano w zbiorowej mogile. W Haczowie w trzech egzekucjach zginęło 12 Żydów.

(sztetl.org.pl)

W Brzozowie są dwa kirkuty - stary i nowy. Stary położony jest w lesie (obecnie) przy drodze do mauzoleum, więc idąc podjąć skrzynkę będziesz obok niego przechodził. "Nowy" (ul. Cegłowskiego 40, N49°41.44 E22°0.473) został założony prawdopodobnie w połowie XIX wieku i był używany do początku II Wojny Światowej. Podczas okupacji Niemcy zdemolowali cmentarz, a nagrobków (macew) użyli do wyłożenia posadzki w szaletach miejskich (w Dukli wykładali nimi rynek).

W przypadku cmentarzy żydowskich możemy spotkać się z kilkoma określeniami. W języku hebrajskim będą to: "bet chaim" (dom życia), "bet kwarot" (dom grobów) czy "bet olam" (dom życia wiecznego), w języku jidysz - "hajlike ort" (święte miejsce) oraz "gute ort" (dobre miejsce). W Polsce powszechnie przyjęte jest wywodzące się z języka niemieckiego słowo "kirkut". W różnych rejonach naszego kraju możemy usłyszeć też nazwy: "kierkut", "kierkow", "kerchoł", "mogiłki" czy też pogardliwe określenie "okopisko".

Cmentarze są miejscem świętym, ale jednocześnie rytualnie nieczystym, stąd przy wyjściu znajduje się studnia, przy której należy dokonać ablucji. Nieczystość cmentarza uniemożliwia też wstęp na jego teren kapłanom, choć zakaz ten nie dotyczy pochówków ich bliskich. Nawet wtedy muszą jednak zachować stosowny dystans od grobu.

Niezwykle istotna jest zasada nienaruszalności grobu. Szczątki ludzkie mają bowiem oczekiwać na nadejście Mesjasza. Dlatego też cmentarzy żydowskich nie wolno rozkopywać, a ekshumacja dopuszczalna jest tylko w ściśle określonych przypadkach. Dla Żydów najważniejsze jest to, co kryje ziemia, a nagrobki - choć naturalnie otaczane szacunkiem - mają znaczenie wtórne. Żydowski grób nie może być ponownie wykorzystany. Nie istnieje też pojęcie "likwidacji" cmentarza. Jeśli teren nekropolii został całkowicie zapełniony, a dokupienie nowego gruntu nie jest możliwe, na starych grobach usypuje się grubą warstwę ziemi (tak zwany nasyp), w której grzebie się kolejne zwłoki. Nasypy stosowano między innymi na cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej. Na "starym zidovskym hrbitovie" w Pradze usypano kilkanaście takich warstw. Dziś na zniszczonych cmentarzach żydowskich w Polsce jednym z zadań pracowników Komisji Rabinicznej jest dokładne wytyczenie obszaru, w którym dokonano pochówków. Używa się do tego metod z zakresu radiestezji. Ważna jest też integralność ciała, dlatego do grobu składa się przedmioty zawierające krew zmarłego, na przykład używane przed śmiercią plastry opatrunkowe. W Izraelu do dziś zbiera się z ulic krew osób zmarłych w zamach terrorystycznych.

Przez szacunek dla zmarłych, na cmentarzu nie wolno spożywać jedzenia, pić, wnosić Tory, a więc wykonywać czynności niedostępnych dla nieboszczyka. Nie wolno wypasać zwierząt czy zbierać siana. Nie można też traktować cmentarza jako skrótu drogi.

Mężczyzni na terenie cmentarza żydowskiego powinni nosić nakrycie głowy!

Pamiętaj o tym - okażesz w ten sposób szacunek zmarłym i nie urazisz obecnych w tym miejscu Żydów!

(www.kirkuty.xip.pl (dostęp 20-08-2017))

Skrzynka ukryta jest w pobliżu mauzoleum (nie na cmentarzu!), na koordynatach, w razie czego patrz spoiler.

Dla trzech pierwszych znalazców certyfikaty.

Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.