Czym są filakterie? 
To pudełeczka z ustępami Tory przywiązywane do czoła i rąk podczas modlitw.

Dla nas pewnie nie znaczą wiele, ale poznajcie historie Yehudy Wallis, żeby zrozumieć ich znaczenie dla wierzącego-praktykującego Żyda. 

Yehuda Arye Wallis pochodził z pabianickiej, chasydzkiej rodziny będącej pod wpływem cadyków z Góry Kalwarii. Yehuda był synem rabina Chaima Yosefa Wallisa, współzałożyciela Agudas Yisrael (partia ortodoksów) w Pabianicach oraz Agudas Yisrael Talmud Torah (szkoła talmudyczna) w tym mieście. Rabin Chaim (ojciec Yehudy) został zamordowany w Łodzi. Zaś Yehuda w okresie II Wojny Światowej, przez prawie sześć lat, przebywał w obozach koncentracyjnych. 

Jego historię w ramach Project Witness opowiedział jego syn - Rabin Yoseph Wallis: 

"Gdy mój ojciec był w Dachau, Żyd prowadzony na śmierć, rzucił w jego kierunku paczuszkę. Ojciec złapał ją, myśląc, że będzie w niej kromka chleba. Po odwinięciu pakunku zobaczył filakterie. Był przerażony ponieważ za noszenie filakterii groziła kara śmierci. Ukrył pakunek pod koszulą i pospieszył do baraku. Rano przed apelem, będąc jeszcze w baraku, nałożył filakterie. Nieoczekiwanie wszedł niemiecki oficer. Kazał zdjąć filakterie, zapisał numer ojca i wygonił go na apel. Podczas zbiórki w obecności tysięcy milczących Żydów, oficer wyczytał numer Yehudy i on musiał wystąpić przed szereg. Niemiec wymachiwał filakteriami i wrzeszczał:

- Ty psie, zostaniesz powieszony publicznie za noszenie filakterii.

Yehudę postawiono na stołku z pętlą wokół szyi. Przed wytrąceniem stołka spod nóg skazańca, Niemiec zdobył się na szyderczy żart:

- Psie, jakie masz ostatnie życzenie?

- Chciałbym założyć filakterie - odpowiedział Yehuda.

Oficer oniemiał i wręczył mu filakterie. Yehuda nałożył je i wyrecytował modlitwę.

Trudno jest nam wyobrazić sobie obraz Żyda z pętlą na szyi, a jednocześnie z filakteriami na głowie i ramieniu. Scenę tę oglądał cały obóz, oczekując egzekucji Żyda, który ośmielił się złamać zakaz noszenia filakterii. Nawet kobiety z sąsiedniego obozu zostały ustawione wzdłuż drutów kolczastych, oddzielających obóz męski od obozu kobiecego, i zmuszone do oglądania tego strasznego widowiska.

Kiedy Yehuda rozejrzał się po milczącym tłumie, zobaczył łzy w oczach więźniów. Był zaskoczony. Żydzi płakali! Jak to możliwe, że jeszcze mogli ronić łzy? I to z powodu obcego człowieka? Skąd się brały owe łzy? Nie wiele myśląc krzyknął w jidysz:

- Nie płaczcie. Gdy mam na sobie filakterie, jestem niepokonany. Czyż nie rozumiecie – jestem zwycięzcą!

Niemiec rozumiał jidysz i wpadł w furię.

- Ty psie – mówił – myślisz, że jesteś górą? Egzekucja przez powieszenie jest zbyt łagodną karą dla ciebie. Poniesiesz o wiele gorszą śmierć.

Yehudę, mojego ojca, ściągnięto ze stołka. Musiał ukucnąć, trzymając równocześnie dwa ciężkie kamienie. Powiedziano mu, że dostanie 25 uderzeń bykowcem w głowę – głowę na której odważył się umieścić filakterię. Oficer podkreślił, że upuszczenie choćby jednego kamienia będzie oznaczało śmiertelny strzał. Ponieważ była to niezwykle bolesna forma śmierci oficer poradził mu:

- Upuść te kamienie od razu. Jak dotąd nikt nie wytrzymał 25 uderzeń w głowę.

Yehuda odpowiedział:

- Nie dam Wam tej satysfakcji.

Przy 25. uderzeniu Yehuda stracił przytomność. Został potraktowany jako zmarły. Miał być rzucony na stos ciał, przygotowanych do spalenia, gdy jakiś Żyd odsunął go na bok i przykrył głowę szmatą. Tak więc nikt nie wiedział, że Yehuda był żywy. Ostatecznie po odzyskaniu świadomości wczołgał się do najbliższego baraku i ukrył pod pryczą. Przebywał tam aż do chwili, gdy odzyskał siły. W dwa miesiące później nastąpiło wyzwolenie obozu.

Egzekucji przyglądała się 17-letnia dziewczyna z obozu kobiecego. Po oswobodzeniu podeszła do Yehudy i powiedziała:

- Straciłam wszystkich bliskich. Nie chcę żyć sama na świecie. Widziałam twoją odwagę, kiedy mieli cię powiesić. Czy ożenisz się ze mną?

W niedługim czasie odbyła się ceremonia ślubna."

Prolog: 

"- Skąd czerpałeś siłę, żeby przeciwstawić się nazistom? - zapytał kiedyś Yosef Wallis swojego ojca. Po raz pierwszy Yehuda zrzucił pancerz chroniący go przed bolesnymi wspomnieniami. - Jestem potomkiem rabina Rafaela Wallisa, który zginął na stosie w Palma de Mallorca, Baleary (Hiszpania) Inkwizytorzy próbowali namówić go, żeby przeszedł na ich religię. Dziesiątki Żydów szykowano na stos, kiedy byli już powiązani i zobaczyli ogień, wielu z nich załamało się. W „nagrodę” nie zostali spaleni, ale uduszeni. Ich ciała wrzucono do ognia. Troje ludzi spłonęło jednego dnia na stosie: Catalina Tarongi, 45 lat, zadenuncjowana przez swojego syna, jej brat Rafael Benito, 25 lat, oraz rabin Rafael Wallis. Przykład rabina Rafaela dawał mi silę, kiedy chcieli mnie powiesić. Siłę tę mam we krwi. Teraz przekazuję ją tobie, mój synu."

Źródła:
Historia pochodzi z http://um.pabianice.pl/artykul/110/148/z-majorki-do-pabianic - Jest tam opisana cała dalsza historia rodziny (Yehudy, ale też jego syna). Idealna dla dociekliwych.
A historię w j. angielskim znajdziecie tu.

O skrzynce:

Rozmiar mikro w większym maskowaniu.

Miejsce niestety związane z historią jedynie symbolicznie (kiedyś pabianickie Stare Miasto było gettem, a wcześniej po prostu mieszkało tam sporo Żydów).