Jakkolwiek nazwy „Kanał Królewski” oraz „Kanał Żerański” używane są często wymiennie, w rzeczywistości to dwa różne twory.

Budowę pierwszego z nich rozpoczęto na przełomie XVI i XVII wieku na polecenie króla Zygmunta III Wazy, który, po przeprowadzce do Warszawy, postanowił założyć w Nieporęcie dwór myśliwski. Kanał powstał jako regulacja rzeki Długiej, był raczej niewielkim ciekiem, którego zadaniem było „zebranie wody z puszczy”, czyli odbagnienie pobliskich terenów łowieckich, a także okiełznanie przepływającej w pobliżu dworu rzeki, aby nie zagrażała podtopieniami. Ponadto prawdopodobnie jego zadaniem było również jakieś uzdatnienie ujścia Długiej do Narwii do celów żeglugi (istnieją zapisy o pływaniu statków do dwóru w Nieporęcie), choć nie w takim stopniu jak współczesny kanał.

Powszechnie nazwę Kanału Królewskiego wywodzi się właśnie od Zygmunta III Wazy (względnie od jego syna, Jana II Kazimierza Wazy, który Nieporęt i dwór w nim szczególnie sobie upodobał), jednak nie znajduje to potwierdzenia w starych mapach — kanał nie był tak określany przed XIX wiekiem.

(Nawiasem mówiąc, jeśli kogoś interesuje gdzie ów dwór się mieścił: na terenie obecnej szkoły, to jednak historia na innego kesza).

Z kolei Kanał Żerański powstał w 1963 r., zaprojektowany jako droga żeglugowa pomiędzy Wisłą w okolicy Żerania, a tworzonym wówczas zbiornikiem na Narwi, formalnie (choć niesłusznie z naukowego punktu widzenia) nazwanego Jeziorem Zegrzyńskim — potocznie jednak i tak niemal wszyscy tę nieścisłość korygują używając nazwy Zalew Zegrzyński.

Mało kto już pamięta oryginalny Kanał Królewski, ale różnice między oboma kanałami możemy poznać dzięki starym mapom (dostępnym na mapywig.org). Chociaż Kanał Żerański w północnym biegu w znacznej mierze wykorzystuje bieg swojego poprzednika, znacznie się od niego różni, przede wszystkim jest on znacznie szerszy (w końcu to pełnoprawny kanał żeglugowy!).

Mapa z 1935 r. (Wojskowy Instytut Geograficzny)

No dobrze, różnice widoczne na mapach, wielkie mi co… Gdyby tak dało się na własne oczy zobaczyć te różnice. Otóż, da się!

Jakiś czas temu poszukiwałem, celem założenia kesza, śladów starego wiaduktu kolejowego nad ulicą Dworcową, która to niegdyś, zamiast ul. Jana Kazimierza, była główną ulicą Nieporętu, gdy udało mi się odkryć coś znacznie lepszego — betonowe pozostałości przyczółków dawnego mostu drogowego nad oryginalnym Kanałem Królewskim (a ściślej: jego ostatnim wcieleniem).

I do ich odwiedzenia tym keszem zapraszam. Zamiast wyciągać wnioski ze starych map, będzie można orientacyjnie zmierzyć szerokość Kanału Królewskiego choćby własnymi krokami, a następnie — po dojściu do końca dróżki — porównać z obecnym Kanałem Żerańskim.

Większy fragment mapy nałożony na mapę współczesną udostępniam na https://dug.net.pl/~azhag/opencaching/nieporet-mapa/.

Skrzynka

Kesz skrył się koło zachodniego, mniej zakrzaczonego przyczółka (choć w sezonie bujnej wegetacji i tutaj może być konieczny delikatny krzaking). Zagrzebany jest w specjalnie przygotowanym zagłębieniu. Łopatka jest niepotrzebna, rękawiczki zalecane. Odchodząc dobrze zamaskuj.

Miejsce ukrycia zostało tak wybrane, aby było osłonięte przed oknami pobliskiego domu, więc nie dekonspiruj się niepotrzebnie.

W logbooku jest dużo miejsca, więc nie krępuj sie rozpisać. Niech nie będzie on tylko listą obecności.