FORT WINIARY - największy fort wchodzący w skład twierdzy Poznań, jeden z największych w Europie. Został wybudowany w latach 1828-1842r w myśl założeń systemu nowopruskiego, zajmował obszar ok. 100 ha. Zewnętrzne umocnienia z fosami wzniesiono na planie wielokąta. Kernwerk (redita koszarowa, część rdzenna fortu) tworzyły trójkondygnacyjne podpiwniczone koszary posiadające w części tylnej dwie wieże obserwacyjne z tarasami artyleryjskimi. Prowadziły do niego mosty: główny, dla artylerii oraz dla piechoty. Od strony południowej reditę zabezpieczały dwie śluzy: Mała - na Wierzbaku i Wielka - na Warcie. Mogły one spiętrzać wody, tworząc rozlewiska na przedpolu twierdzy. Na końcach obu śluz usytuowano forty: Wojciecha (Fort Hakego) - przy Małej Śluzie oraz Przyczółek Mostowy (Fort Roona) - przy Wielkiej Śluzie. Całość twierdzy otoczona była wałem głównym, wzmocnionym od północy trzema bastionami i czterema wysuniętymi rawelinami. Łączna długość zewnętrznej linii obronnej wynosiła ok. 3 km. Cytadelę otaczała fosa szerokości 6 - 32m i głębokości ok. 7m. Wszystkie wzniesione obiekty posiadały mury ceglane o grubości 1,3 - 1,8m. Dookoła całego kompleksu fortecznego prowadziła tzw. kryta droga na stoku bojowym.

W swoich dziejach twierdza spełniała różne funkcje. Więziono tu polskich spiskowców po powstaniach 1846, 1848 i 1863 r. oraz jeńców wojennych po zwycięskich dla Prus wojnach z Danią (1864), Austrią (1866) i Francją (1870-71). Szybki postęp techniki wojennej w II połowie XIX w. osłabił znaczenie Cytadeli. Rezultatem tych przemian było wybudowanie w latach 1876-90 na obrzeżach miasta nowego, zewnętrznego pierścienia fortów, który przejął rolę starych umocnień.

W czasie I wojny światowej winiarska twierdza znalazła się poza obszarem działań zbrojnych. Opanowana bez walki przez powstańców wielkopolskich (29 XII 1918 r.), stała się ośrodkiem formowania I Pułku Strzelców Wielkopolskich oraz I i II Batalionu Telegraficznego. W okresie międzywojennym na Cytadeli nadal stacjonowały jednostki Wojska Polskiego, m.in. 7 Batalion Telegraficzny, 7 Batalion Sanitarny i 3 Pułk Wojsk Kolejowych. Dzięki żołnierzom tej ostatniej formacji, w dniu 21 VII 1923 r. oddano do użytku linię kolejki wąskotorowej, długości 17,4 km, która połączyła Cytadelę z Obozem ćwiczebnym w Biedrusku.

Po zajęciu Poznania przez Wehrmacht (10 IX 1939 r.), w forcie więziono jeńców wojennych - najpierw polskich, później brytyjskich i radzieckich, natomiast w południowo - zachodniej części fosy urządzono strzelnicę doświadczalną filii zakładów Deutschen Waffen- und Munitionsfabriken AG (H. Cegielski). Znaczenie militarne Cytadeli wzrosło na przełomie 1944/45 r. Stała się wówczas głównym punktem oporu kilkudziesięciotysięcznej niemieckiej załogi Festung Posen. Zdobyta po pięciodniowym szturmie 23 II 1945 r., pochłonęła życie kilkuset żołnierzy i oficerów Armii Czerwonej oraz mieszkańców Poznania (tzw. cytadelowców), zwerbowanych przez Rosjan. W trakcie walk częściowemu zniszczeniu uległa redita koszarowa, pozostałe obiekty ocalały niemal w całości.

Po zakończeniu ll wojny światowej władze miejskie podjęty decyzje o rozbiórce Fortu. Przeprowadzono ją w latach 1950-58. Cegłę wykorzystano do odbudowy osiedli mieszkaniowych w Poznaniu oraz w Warszawie. Od 1962 r. rozpoczął się proces przekształcania Cytadeli w Park Pomnik Przyjaźni i Braterstwa Broni Polsko Radzieckiej - czyli obecnie Park Cytadela. W 1962 r. ocalałe fragmenty architektury fortecznej wpisane zostały do Państwowego Rejestru Zabytków.

Dziś Cytadela, to przede wszystkim "zielone płuca" miasta. Na jej terenie znajduje się wiele rzeźb, pomników, dwa muzea no i oczywiście pozostałości po Forcie Winiary. Na Cytadeli często odbywają się różnego rodzaju imprezy plenerowe, które przyciągają tysiące poznaniaków i nie tylko właśnie w to miejsce.

Bibliografia:

Twierdza Poznań - J. Biesiadka, A. Gawlak, S. Kucharski, M. Wojciechowski

artykuły ; wikipedia,

Na projekt FORT WINIARY składa się 9 skrzynek, w których umieszczone są podpowiedzi do zdobycia finału:

Magazyn Prochu - OP82HZ

Tygrys - OP82J1

Rewelin II - OP82G0

Most - OP826Z

Szubienica - OP826Y

Bastion - OP82LF

Czerwona gwiazda - OP82JR

Spaleni - OP82JT

Kernwerk - OP82JQ

BY ZDOBYĆ FINAŁ NALEŻY ZNALEŹĆ W KESZACH POŚREDNICH LITERY: FORT WINIARY

WZÓR DO ZDOBYCIA FINAŁU:

N: 52* [A+I]. [(O-(Rx100)) + (Wx27)]'

E: 16* [F+Y+12]. [(TxN) + 106]'

KESZ: Skrzynka finałowa projektu FORT WINIARY jest zarazem finałem GEOŚCIEŻKI TWIERDZA POZNAŃ

Skrzynka dużych rozmiarów, schowana na kordach, które ujawnią się po podstawieniu do wzoru podpowiedzi. Podczas podejmowania można się trochę ubrudzić, rękawice wskazane. Miejsce nie jest jakoś szczególnie ruchliwe, ale zalecana ostrożność z uwagi na otwartą przestrzeń. W keszu czekają specjale certyfikaty dla pierwszych 10 znalazców oraz normalne certyfikaty dla kolejnych 50 szczęśliwców