Seria PTAKI ŁĘGÓW ODRZAŃSKICH

Obowiązkowa skrytka naszej serii. Kania ruda to herbowy gatunek Krainy Łęgów Odrzańskich. W Krainie Łęgów Odrzańskich występują obydwa obecne w Polsce gatunki kań: kania czarna Milvus migrans i kania ruda Milvus milvus. Ptaki te objęte są ochroną gatunkową ścisłą z zakazem fotografowania, filmowania i obserwacji mogących powodować płoszenie lub niepokojenie oraz jako gatunki wymagające ochrony czynnej.

Wokół gniazd kań ustalane są strefy ochrony miejsc rozrodu:

• strefa ochrony całorocznej w promieniu do 100 m od gniazda;

• strefa ochrony okresowej (od 1 marca do 31 sierpnia) w promieniu do 500 m od gniazda.

W strefach ochrony bez zezwolenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska zabrania się:

1) przebywania osób, z wyjątkiem właściciela nieruchomości objętej strefą ochrony oraz osób sprawujących zarząd i nadzór nad obszarami objętymi strefą ochrony, oraz osób wykonujących prace na podstawie umowy zawartej z właścicielem lub zarządcą;

2) wycinania drzew lub krzewów;

3) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli nie jest to związane z potrzebą ochrony poszczególnych gatunków;

4) wznoszenia obiektów, urządzeń i instalacji.

Obydwa gatunki kań są umieszczone w:

• „Polskiej czerwonej księdze zwierząt” z kategorią zagrożenie NT (Near Threatened) – gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia (Głowaciński 2001);

• „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” z kategorią NT (Głowaciński 2002);

• w załączniku I Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/EC z dnia 30 listopada 2009 roku w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, obejmującym gatunki silnie zagrożone, wymagające szczególnej ochrony w tym głównie poprzez zabezpieczenie ich siedlisk i miejsc występowania (tzw. dyrektywa ptasia);

• w załączniku II Konwencji Berneńskiej o ochronie europejskiej fauny i flory oraz ich naturalnych siedlisk, obejmującym gatunki bardzo zagrożone i ściśle chronione;

• w załączniku II Konwencji Bońskiej, która dotyczy międzynarodowej ochrony zwierząt wędrownych, obejmującym gatunki o niepewnym statusie lub wykazujące regres populacyjny;

• w załączniku II Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) w sprawie międzynarodowego handlu gatunkami zagrożonymi wyginięcie, obejmującym gatunki niekoniecznie już zagrożone a będące przedmiotem handlu.

Kanie to średniej wielkości ptaki drapieżne o dziennym trybie życia z rzędu szponiaste, podrzędu jastrzębiowce, rodziny jastrzębiowate. Wykazują terytorializm, zajmują terytoria lęgowe, których bronią. Cechą charakterystyczną obydwu gatunków w locie jest widoczny długi i wcięty ogon (tzw. jaskółczy ogon) oraz długie i wygięte skrzydła przypominające literę M.

Kania czarna jest najszerzej rozprzestrzenionym ptakiem drapieżnym na świecie. Występuje od Eurazji i Afryki po Oceanię i Australię. Kania ruda ma znacznie mniejszy areał, który zasiedla i w zasadzie ograniczony do Europy, zwłaszcza Środkowej i Zachodniej. Obydwa gatunki związane są z dolinami rzecznymi lub większymi kompleksami wód stojących. Preferują urozmaicony krajobraz z mozaiką trenów otwartych (łąki, pola) w sąsiedztwie większych kompleksów leśnych i zbiorników wodnych. Gniazda wolą zakładać na skraju lasu.

Kania ruda potrafi zasiedlać tereny w typowym krajobrazie rolniczym w oddali od zbiorników wodnych. Populacja krajowa kani czarnej została oceniona na 300-400 par lęgowych, a kani rudej na 650-700 par. Według tego samego źródła kluczowe ostoje dla kań na terenie Polski to:

W Krainie Łęgów Odrzańskich głównym miejscem ich występowania jest Dolina Odry. Tutaj znajdują odpowiednie miejsca do zakładania lęgów jak również do żerowania. W trakcie prac nad projektem planu zadań ochronnych dla obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Łęgi Odrzańskie PLB020008, który położony jest między Brzegiem Dolnym a Głogowem, oceniono populację kani czarnej na 3-5 par, kani rudej na 8-9 par. Kania czarna występuje głównie między Brzegiem Dolnym a Ścinawą. W trakcie prac związanych z inwentaryzacją ptaków stwierdzono 3 stanowiska lęgowe w lasach nadodrzańskich tego gatunku. Oceniono również, że nastąpiło gwałtowne załamanie się liczebności. W latach 1988-1989 gnieździło się tu 15-17 par , na początku ostatniego dziesięciolecia XX wieku już tylko 10 par. Kania ruda najliczniej zasiedla dwa fragmenty doliny Odry: między Rzeczycą a Ścinawą oraz od Radoszyc do ujścia Baryczy. Populacja gatunku utrzymuje się od lat 90 XX wieku na stabilnym poziomie.

Do głównych zagrożeń dla kań należy zaliczyć:

• niekorzystne zmiany siedliskowe spowodowane obniżeniem się poziomu wód gruntowych i przesuszenie doliny Odry, głównie spowodowane przez regulacje i prace hydrotechniczne w korycie Odry i jej dopływach;

• degradacja starorzeczy i zanik związanych z nimi ekosystemów i gatunków;

• niepokojenie w najbardziej wrażliwym okresie lęgów (od kwietnia do lipca) zwłaszcza masowy wypoczynek nad Odrą w okresie świąt majowych (1-3 maja), obserwuje się masowe przebywanie nad Odrą różnych grup turystów, np. wędkarzy, rodzinne grillowanie, rajdy auto- i motocrossowe;

• zmiany w drzewostanach poprzez ich odmłodzenie, wycinanie lasów w międzywalu, niekontrolowane wycinanie drzew (ludność miejscowa pozyskująca nielegalnie opał), co powoduje ubytek miejsc do zakładania lęgów;

• uproszenie krajobrazu poprzez rozwój intensywnych monokulturowych upraw rolnych na gruntach ornych i zaorywanie trwałych użytków zielonych, porzucenie użytkowania łąk;

• chemizacja rolnictwa powodująca spadek różnorodności biologicznej w tym ubytek zwierząt stanowiących pokarm kań, a także kumulację „trucizn” w organizmach ptaków;

• potencjalny negatywny wpływ przyszłych elektrowni wiatrowych lokalizowanych w granicach lub w pobliżu granic obszaru Natura 2000 Łęgi Odrzańskie.

Skrzynka dwusystemowa OC/GC.