Krzyże pokutne/pojednania (niem. Sühnekreuze)

Skrzynka powstała w ramach małego projektu "Śladami Krzyży Pokutnych".

Część krzyży kamiennych można zaliczyć do zabytków związanych z dawną jurysdykcją. Były one fundowane przez zabójców jako element pojednania z rodziną ofiary. Zwyczaj ten panował w Europie Środkowo-Wschodniej pomiędzy XIII, a XVI wiekiem. Poza nielicznymi wyjątkami prawo te było stosowane jedynie na terenie dawnego Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.

Średniowieczne kodyfikacje prawne zaliczały nieumyślne zabójstwo do kategorii przestępstw mogących podlegać rozstrzygnięciu według systemu kompozycyjnego (compositio). Możliwość takiego postępowania wynikała z przyjęcia w Europie Środkowo – Wschodniej zapisów prawa sasko-magdeburskiego. W XIII-wiecznych kodyfikacjach prawnych zapisano, że: kto zabije umyślnie, wedle prawa ma być karany. Kto zabije przygodnie, że jawne to będzie, gardła tracić nie powinien, tylko zapłacić. Krewni zabitego tworzyli solidarny związek rodowy, który ścigał zabójcę. Z drugiej strony zabójca zasłaniał się swoimi krewnymi, co doprowadzało do powstania stanu wrogiego między dwoma związkami rodowymi, mogło dojść do krwawej zemsty. Równocześnie wraz z ograniczeniem krwawej zemsty rozwijała się tendencja do jej zastąpienia ugodą stron – pojednaniem. Krwawa zemsta nie leżała jednak w interesie władcy danego terytorium, dlatego realne korzyści w pogodzeniu dwóch zwaśnionych stron wnosiło jedynie tzw. jednanie, które było bodźcem do wykształcenia się systemu kompozycyjnego. Winnym zabójstwa umożliwiały one zawarcie ugody z rodziną ofiary, jeśli ta wyraziła taką wolę. Sprawca pozbawienia życia drugiego człowieka, zobligowany był do stosownego zadośćuczynienia, którego rodzaj i wymiar ustalał sąd, przed którym spotkał się zabójca z bliskimi zabitego.

W innych regionach Polski (np. Roztocze) występują podobne krzyże kamienne, lecz na razie nie odnaleziono dokumentów świadczących o tym, że są to krzyże pokutne/pojednania, więc zapewne ich funkcja była inna.

Zabójca był zobowiązany do: 

• przekazania rodzinie zabitego "główszczyzny"

• ufundowania określonej ilości wosku na rzecz Kościoła

• zamówienia określonej liczbę mszy zadusznych w intencji zabitego

• partycypowania w kosztach pogrzebu

• ufundowania kąpieli, posiłków, odzienia dla biedoty

• peregrynacji osobistej lub opłacenia zastępcy do jednego z ówczesnych miejsc pielgrzymkowych: 

          - Rzym

          - Akwizgran 

          - Wilsnack 

          - Jerozolima 

          - Santiago de Compostela 

• ufundować krzyż pokutny/pojednania, kapliczkę pokutną/pojednania lub Marter (krucyfiks lub kapliczkę z przedstawieniem ukrzyżowania Chrystusa lub męczeństwa świętych), który miał skłaniać do modlitwy za duszę zabitego i być potwierdzeniem zrealizowanego aktu pojednania

Krzyże pojednania w Gminie Jeżów Sudecki

Celem całego cyklu skrzynek jest zachęcenie do odszukania wszystkich krzyży z terenu gminy Jeżów Sudecki i poznania tajemniczych pamiątek sprzed wieków zaklętych w kamień.

Na cały cykl składają się następujące skrzynki:

1. Krzyż Pojednania Dziwiszów 1 (OP7ADA)

2. Krzyż Pojednania Dziwiszów 2 (OP7AFF)

3. Krzyż Pojednania Siedlęcin 1 (OP7ADB)

4. Krzyż Pojednania Siedlęcin 2 (OP7ADC)

5. Krzyż Pojednania Czernica 1 (OP7B00)

6. Krzyż Pojednania Czernica 2 (OP7B01)

7. Krzyż Pojednania Czernica 3 (OP7ADD)

8. Krzyż Pojednania Czernica 4 (OP7B02)

9. Krzyż Pojednania Janówek (OP7B03)

10. Krzyże Pojednania Chrośnica - Finał (OP7ADF)

W każdej ze skrzynek 1 – 9 na pojemnikach oraz na logbookach znajdziesz dane pozwalające dotrzeć do skrzynki finałowej zlokalizowanej w Chrośnicy – miejscowości, w której zobaczysz skupisko aż 5-ciu krzyży pojednania. W skrzynce finałowej ręcznie robione drewniane certyfikaty oraz wydawnictwo o krzyżach pojednania w Gminie Jeżów Sudecki dla trzech pierwszych zdobywców oraz znaczki pamiątkowe dla każdego zdobywcy.

 Krzyże Pojednania w Chrośnicy

 Finałowy pojemnik z 10 keszy składających się na cykl „Pomniki średniowiecznego prawa w Gminie Jeżów Sudecki”. W Chrośnicy, w sąsiedztwie kościoła znajduje się aż 5 krzyży:

 1. wmurowany w wieżę kościoła Św. Jadwigi na wysokości drugiego okna. Jest to piaskowcowy krzyż łaciński o wymiarach 85 wys. x 45 szer. (cm).

 2. stanowiący dolną część portalu bocznego wejścia do kościoła Św. Jadwigi. Jest to piaskowcowy krzyż łaciński bez lewego ramienia o wymiarach 113 wys. x 48 szer. x 23 głęb. (cm).

 3. wmurowany w mur kościoła przy bramie głównej. Jest to piaskowcowy krzyż maltański o wymiarach 95 wys. x 46 szer. x 23 głęb. (cm) z wyrytym narzędziem zbrodni trudnym do zinterpretowania, pozwalającym na datowanie go na XIV-XV wiek.

 4. wmurowany w przyporę muru otaczającego kościół. Jest to piaskowcowy krzyż maltański o wymiarach 86 wys. x 75 szer. x 24 głęb. (cm) z widocznym rytem noża lub miecza pozwalającym na datowanie go na XIV-XV wiek.

 5. znajduje się po lewej stronie muru kościoła. Jest to piaskowcowy krzyż maltański bez lewego ramienia o wymiarach 84 wys. x 46 szer. x 20 głęb. (cm). Krzyż mocno pochylony w prawą stronę posiada widoczne zagłębienie na szczycie – najprawdopodobniej do umieszczania w nim wosku z knotem.

 Ze względu na takie skupisko krzyży to właśnie Chrośnica wybrana została na miejsce finału całego cyklu.

Skrytka: Współrzędne wskazują miejsce przypadkowe. Kordy właściwe ustalisz podstawiając do wzoru, w miejsce liter, cyfry pozyskane ze skrzynek 1-9. A oto wzór: N 50^o AB.BCD E 15^o EF.CGB. Pod tak ustalonymi kordami znajdziesz współrzędne pojemnika finałowego.

 W skrzynce finałowej ręcznie robione drewniane certyfikaty oraz wydawnictwo o krzyżach pojednania w Gminie Jeżów Sudecki dla pierwszych trzech zdobywców oraz okolicznościowe znaczki dla każdego zdobywcy bez konieczności wymiany.  

UWAGA!!! O skrzynce wiedzą wszyscy, którzy wiedzieć powinni.